Politica 89.8
Οι κίνδυνοι της τρίτης πυρηνικής εποχής – Περισσότερα όπλα, λιγότεροι ενδοιασμοί
Στο ξεκίνημα του 2025, ο κόσμος κινείται όλο και περισσότερο σε αυτό που πολλοί αποκαλούν «τρίτη πυρηνική εποχή». Πιθανότατα, θα διαθέτει περισσότερα πυρηνικά όπλα, περισσότερα πυρηνικά εξοπλισμένα κράτη, χωρίς όρια στα οπλοστάσιά τους και με λίγους ενδοιασμούς για την απειλή χρήσης τους.
Η πρώτη πυρηνική εποχή ήταν αρκετά τρομακτική. Η Αμερική και η Σοβιετική Ένωση αντιμετώπιζαν η μία την άλλη, έχοντας δεκάδες χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές η καθεμία.
Η δεύτερη εποχή, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ήταν πιο ήρεμη. Τα πυρηνικά αποθέματα συρρικνώθηκαν δραματικά – αν και η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα προχώρησαν σε πυρηνικές αποστολές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Πιο χαοτική και με περισσότερους εχθρούς η τρίτη πυρηνική εποχή
Η τρίτη εποχή μπορεί να μοιάζει με έναν νέο Ψυχρό Ππόλεμο, μόνο πιο χαοτική και με περισσότερους πιθανούς εχθρούς.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και οι απειλές του Βλαντίμιρ Πούτιν για χρήση πυρηνικών όπλων αποτέλεσαν ορόσημο προς αυτή τη νέα εποχή. Το ίδιο και η απόφαση του Σι Τζινπίνγκ να επεκτείνει το πυρηνικό οπλοστάσιο της Κίνας, για το οποίο το Πεντάγωνο έχει προειδοποιήσει από το 2021.
Μια άλλη μεγάλη στιγμή θα έρθει πιθανότατα εντός του 2025, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ θα πρέπει να αποφασίσει πώς θα απαντήσει. Η «Νέα Αρχή», η τελευταία συνθήκη για τον έλεγχο των εξοπλισμών που περιορίζει τους πυρηνικούς εξοπλισμούς, λήγει τον Φεβρουάριο του 2026. Θα επιδιώξει η Αμερική μια επόμενη συμφωνία με την Ρωσία;
Υπάρχει μικρή προοπτική για μια νέα συμφωνία ελέγχου των εξοπλισμών, δεδομένου ότι η Ρωσία έχει ήδη αναστείλει ζωτικές διατάξεις για την επαλήθευση της συμμόρφωσης με τη «Νέα Αρχή» – αν και, πρόσφατα, ο Πούτιν διεμήνυσε πως είναι έτοιμος να κουβεντιάσει με τον Τραμπ, εκτός από το θέμα της Ουκρανίας, και για τα πυρηνικά.
Όσο για την Κίνα, δεν δεσμεύεται από τέτοιες απαιτήσεις και έχει σταματήσει τον ελάχιστο διάλογο που είχε με την Αμερική για το θέμα. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, λοιπόν, τα πυρηνικά αποθέματα πιθανόν να μην υπόκεινται πλέον σε επίσημα όρια.
«Παιχνίδι» για πολλούς παίκτες τα πυρηνικά
Το παλιό αποτρεπτικό παιχνίδι των δύο μεγάλων δυνάμεων θα μετατραπεί σε μια πιο σύνθετη τριμερή αντιπαλότητα, στην οποία δύο χώρες – η Ρωσία και η Κίνα – θα συνεργάζονται όλο και πιο στενά. Μπορεί να γίνει ακόμη πιο μπερδεμένη, δεδομένου ότι η Βόρεια Κορέα, η οποία διαθέτει πυρηνικά όπλα, και το Ιράν, το οποίο βρίσκεται στο κατώφλι τού να μπορέσει να τα αποκτήσει, πλησιάζουν την Ρωσία και την Κίνα, σημειώνει χαρακτηριστικά ο Economist.
Άλλες χώρες μπορεί να επιδιώξουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα, αν η Αμερική υπό τον Τραμπ θεωρηθεί αναξιόπιστος προστάτης. Η Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, λέει ότι θα αποκτήσει πυρηνικά αν το κάνει το Ιράν. Η Νότια Κορέα συζήτησε πρόσφατα την ανάπτυξη της δικής της αποτρεπτικής δύναμης. Η Ουκρανία προτείνει ότι μπορεί να το κάνει αν δεν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Η Αμερική και η Ρωσία διαθέτουν περισσότερες από 5.000 πυρηνικές κεφαλές η καθεμία. Και οι δύο λένε ότι τηρούν τα όρια της «Νέας Αρχής» για τα «στρατηγικά» ή μεγάλου βεληνεκούς πυρηνικά όπλα. Καθένα από αυτά επιτρέπεται να αναπτύξει 1.550 «στρατηγικές» πυρηνικές κεφαλές και 700 εκτοξευτές, όπως διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους (icbms), βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από υποβρύχια (slbms) και βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς.
Τραμπ: Περιφρονεί τον έλεγχο των εξοπλισμών και λατρεύει το… «πυρηνικό κουμπί» του
Το υπόλοιπο απόθεμα, συμπεριλαμβανομένων μικρότερων «τακτικών» πυρηνικών όπλων και όπλων που βρίσκονται σε αποθήκες, δεν υπόκειται σε περιορισμούς. Το Πεντάγωνο προβλέπει πως το απόθεμα της Κίνας, που σήμερα είναι περίπου 500 πυρηνικές κεφαλές, θα ξεπεράσει τις 1.000 μέχρι το 2030 και ίσως τις 1.500 μέχρι το 2035. Η Βρετανία, η Γαλλία, η Ινδία, το Πακιστάν, το Ισραήλ και η Βόρεια Κορέα διαθέτουν πολύ μικρότερα οπλοστάσια.
Ο Τραμπ, περιφρονώντας τον έλεγχο των εξοπλισμών και λατρεύοντας το… «πυρηνικό κουμπί» του, μπορεί κάλλιστα να επιδιώξει την αύξηση των πυρηνικών όπλων.
Η πρώτη του κίνηση θα ήταν να «ανεβάσει» πυρηνικά όπλα – δηλαδή, να μεταφέρει πυρηνικές κεφαλές από τα αποθέματα σε αναπτυγμένα συστήματα. Αυτό θα περιελάμβανε την τροποποίηση βομβαρδιστικών, την προσθήκη επιπλέον κεφαλών σε icbms και την αποσφράγιση των σωλήνων εκτόξευσης στα υποβρύχια κλάσης Ohio. Οι αξιωματούχοι καταρτίζουν σχέδια για το σκοπό αυτό.
Τα σχέδια για έναν πύραυλο Κρουζ, ο οποίος θα εκτοξεύεται από υποβρύχια και θα μεταφέρει πυρηνικά όπλα – που είχε εγκριθεί από τον Τραμπ στην πρώτη του θητεία, μπήκε στο «ράφι» από τον Τζο Μπάιντεν και επανήλθε από το Κογκρέσο – θα λάβουν νέα ώθηση.
Μια κακή ιδέα, που κάνει το γύρο του κόσμου στο περιβάλλον του Τραμπ, είναι η επανάληψη των πυρηνικών δοκιμών, τις οποίες οι μεγάλες δυνάμεις σταμάτησαν τη δεκαετία του 1990. Ακόμα και οι Αμερικανοί πυρηνικοί εμπειρογνώμονες, που τάσσονται υπέρ της αύξησης των πυρηνικών, θεωρούν ότι οι δοκιμές είναι άσκοπη επίδειξη ισχύος.
Ωστόσο, η Αμερική θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα αν επιδιώξει να επεκτείνει το πραγματικό της απόθεμα. Η αμυντική της βιομηχανία έχει μικρή πλεονάζουσα ικανότητα. Οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού των χερσαίων, θαλάσσιων και εναέριων όπλων υποφέρουν από καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους. Εάν ο νέος πρόεδρος αποφασίσει να συμμετάσχει στη νέα «κούρσα» πυρηνικών όπλων, θα χρειαστεί χρόνο για να «ανεβάσει» ταχύτητες. in
