Politica 89.8
«Μετανιώνω που πήραμε F-35» – Ο «σεισμός» Τραμπ κάνει τους Ευρωπαίους να αναθεωρήσουν για τα όπλα τους
Την Παρασκευή 21 Μαρτίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ έκανε μια βαρύγδουπη δήλωση. Ενημερώνοντας ότι η Boeing θα παράγει το F-47, μαχητικό αεροσκάφος 6ης γενιάς, προσέθεσε ότι η έκδοση που θα πωλείται σε συμμάχους θα έχει μειωμένες δυνατότητες, επειδή… «κάποια μέρα ίσως δεν είναι σύμμαχοί μας». Η Ευρώπη βρίσκεται επί ποδός για τα όπλα που έχει επενδύσει.
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ξεκινήσει να επανεκτιμούν τα made in USA όπλα των οπλοστασίων τους, ώστε να αξιολογήσουν πόσο ευάλωτες θα ήταν σε μια σύγκρουση με τη Ρωσία εάν ο Τραμπ διέκοπτε την αμερικανική υποστήριξη.
Αυτό αναφέρει ρεπορτάζ της Washington Post, επικαλούμενο με τέσσερις ανώτερους ευρωπαίους πολιτικούς που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας.
«Η αγορά αμερικανικών όπλων είναι ένας κίνδυνος για την ασφάλεια που δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε».
«Καθώς ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανατρέπει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, διαπραγματεύοντας στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία, απειλώντας τους συμμάχους του ΝΑΤΟ και διακόπτοντας τη συνεργασία με την Ουκρανία, οι παραδοσιακοί εταίροι της Ουάσιγκτον -και οι καλύτεροι πελάτες- επανεξετάζουν την εξάρτησή τους από τα αμερικανικά οπλικά συστήματα» λέει το αμερικανικό δημοσίευμα.
Ακόμα κι αν ένας τέτοιος «διακόπτης θανάτου» είναι μύθος, λένε αξιωματούχοι και αναλυτές, τα προηγμένα συστήματα των ΗΠΑ, πχ αεροσκάφη, εξαρτώνται τόσο από τα ανταλλακτικά των ΗΠΑ, τις ενημερώσεις λογισμικού ή την κοινή χρήση δεδομένων που ο περιορισμός πρόσβασης θα μπορούσε ουσιαστικά να τα καταστήσει άχρηστα.
Κακώς πήραμε F-35
Σχεδόν τα 2/3 των ευρωπαϊκών εισαγωγών όπλων τα τελευταία χρόνια προέρχονταν από τις ΗΠΑ. Η Ελλάδα –η οποία έχει σιωπήσει προ πολλού την αμυντική βιομηχανία της- στηριζόταν ανέκαθεν σε αμερικανικό εξοπλισμό ενώ ήδη έχει ζητήσει να αγοράσει τα μαχητικά 5ης γενιάς F-35.
Την ίδια στιγμή όμως, ορισμένοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής άλλων κρατών, που εμπλέκονται στις αποφάσεις για την αγορά F-35 το έχουν μετανιώσει.
Ήδη Καναδάς και Πορτογαλία λένε ότι επανεξετάζουν τις μελλοντικές παραγγελίες μαχητικών αεροσκαφών F-35 από τη Lockheed Martin.
«Ως ένας από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων πίσω από την αγορά των F-35 από τη Δανία, το μετανιώνω», δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο βουλευτής Ράσμους Τζάρλοβ, πρόεδρος της επιτροπής άμυνας του κοινοβουλίου της Δανίας. Η Δανία ενισχύει τις στρατιωτικές δαπάνες καθώς ο Τραμπ λέει ότι η Γροιλανδία χρειάζεται καλύτερη άμυνα και έχει ορκιστεί να «πάρει» το νησί «με τον έναν ή τον άλλον τρόπο».
Ο Τζάρλοβ ζήτησε να αποφευχθούν τα αμερικανικά όπλα «αν είναι δυνατόν» στο μέλλον. «Μπορώ εύκολα να φανταστώ μια κατάσταση όπου οι ΗΠΑ θα απαιτήσουν τη Γροιλανδία από τη Δανία και θα απειλήσουν να απενεργοποιήσουν τα όπλα μας και να αφήσουν τη Ρωσία να μας επιτεθεί αν αρνηθούμε», πρόσθεσε.
«… Η αγορά αμερικανικών όπλων είναι ένας κίνδυνος για την ασφάλεια που δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε» είπε.
Όταν οι ΗΠΑ κατέβαζαν τον «διακόπτη»
Οι Ευρωπαίοι φοβούνται μη βρεθούν ξαφνικά κρεμασμένοι σε περίπτωση πολέμου, τον οποίο ισχυρίζονται ότι θα προκαλέσει η Ρωσία. Ανησυχούν πως η βοήθεια των ΗΠΑ που απαιτείται για τη λειτουργία περίπλοκων όπλων που διαθέτουν θα μπορούσε να υποβαθμιστεί με την πάροδο του χρόνου.
Σημειώνεται πως για ορισμένα συστήματα απαιτείται συντήρηση μόνο από τους Αμερικανούς, σύμφωνα με τη συμφωνία πώλησης. «Δεν είναι σαν να μπορούσε ο Πρόεδρος Τραμπ απλά να πατήσει ένα κουμπί και όλα τα αεροσκάφη θα έπεφταν από τον ουρανό», είπε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος. «Αλλά υπάρχει ένα θέμα εξάρτησης», ιδιαίτερα όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών και τις συνδέσεις επικοινωνίας.
Υπάρχουν παραδείγμα του παρελθόντος. Το 1979 ο Τζίμι Κάρτερ διέκοψε τη συντήρηση και τα ανταλλακτικά για τα αεροπλάνα που είχε δώσει στην ιρανική αεροπορία.
Το 2013 ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα πάγωσε τις αποστολές αεροσκαφών, επιθετικών ελικοπτέρων και άλλου εξοπλισμού, αφού ο αιγυπτιακός στρατός ανέτρεψε τον Πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι. Έκτοτε το Κάιρο, μείωσε τον made in usa εξοπλισμό του στο 30% από 80% για να έχει το κεφάλι του ήσυχο.
Πιο πρόσφατα, ο Τραμπ κατέβασε τον «διακόπτη» στην Ουκρανία, έστω για λίγο. Ωστόσο, η ζημιά είχε γίνει. «Αυτό είναι το όλο θέμα», είπε στη Washington Post ο απόστρατος υποστράτηγος Μπεν Χότζες, πρώην διοικητής του Στρατού των ΗΠΑ στην Ευρώπη. «Οι άνθρωποι είπαν αμέσως, «Ω, περιμένετε μια στιγμή. Εννοείτε ότι θα μπορούσαν απλώς να το ενεργοποιούν και να το απενεργοποιούν έτσι απλά;»
«Τα κράτη θα σκεφτούν, είναι ευάλωτα σε μια απόφαση πολιτικής των ΗΠΑ που θα τους αναγκάσει να έχουν αβεβαιότητα σχετικά με ανταλλακτικά ή δικτύωση;»
Ευρωπαϊκές λύσεις για όπλα
Έτσι, η ΕΕ στρέφεται τώρα στο εσωτερικό της για να υποκαταστήσει τις ΗΠΑ στους εξοπλισμούς, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να ξεφεύγουν στους αμυντικούς προϋπολογισμούς. Πρόσφατα εγκαινίασε ένα πρόγραμμα δανείου ύψους 163 δισ. δολ, από το οποίο για να λάβει κανείς χρήματα πρέπει τουλάχιστον το 65% του κόστους του όπλου να έχει δαπανηθεί σε ΕΕ, Νορβηγία ή Ουκρανία. Τα δάνεια θα περιορίζονται σε αμυντικές εταιρείες με έδρα στο μπλοκ ή σε χώρες που υπογράφουν αμυντικές συμφωνίες με αυτό, με εξαίρεση τις ΗΠΑ.
Σύνθετα οπλικά συστήματα, όπως Patriot, τα οποία κατασκευάστηκαν από αμερικανικές εταιρείες δεν θα είναι επιλέξιμα.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλλας επεσήμανε τους περιορισμούς στη χρήση όπλων που κατασκευάζονται στο εξωτερικό από την Ουκρανία. «Έχουμε αυτό το παράθυρο ευκαιρίας για να οικοδομήσουμε πραγματικά την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία», είπε στους δημοσιογράφους. «Σε περιόδους κρίσης, ο στρατός σας πρέπει να έχει πραγματικά ελεύθερα χέρια».
Το αμερικανικό δημοσίευμα μάλιστα αναφέρει ότι ορισμένοι Ευρωπαίοι θέλουν να διαφοροποιηθεί η ΕΕ στους εξοπλισμούς αγοράζοντας όπλα ακόμα και από την… Τουρκία. «Τα ευρωπαϊκά έθνη «θα ήταν καλά αν ήταν λίγο λιγότερο εξαρτημένα από την αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ» είπε πρόσφατα ο Σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον.
Θα πάρει πολύ χρόνο
Ωστόσο, δεν είναι τόσο απλή υπόθεση ο «απογαλακτισμός», αναφέρεται στη Washington Post. «Είμαστε ακόμα πολύ εξαρτημένοι, ό,τι κι αν λένε οι άνθρωποι, για τα επόμενα 10 χρόνια, για την ασφάλειά μας, από την αμερικανική παρουσία στην Ευρώπη», είπε, «είτε είναι οι ικανότητές τους στις πληροφορίες, είτε οι στρατηγικές βαριές αερομεταφορές τους.
Μπορεί η Ευρώπη να διαθέτει αμυντικό τομέα, αλλά εν πολλοίς κατακερματισμένος σε ολόκληρη την ήπειρο και δεν συγκρίνεται με τις δυνατότητες των αμερικανικών μεγαθηρίων και επομένως απατούνται χρόνια δουλειάς.
«Βρισκόμαστε σε μια πολύ αντισυμβατική στιγμή της ιστορίας», δήλωσε ο Κιθ Γουέμπστερ, πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου που ηγείται του Συμβουλίου Άμυνας και Αεροδιαστημικής του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ. «Έτσι μπορώ να καταλάβω το σημείο στο οποίο θα άρχιζε να σκέφτεται κάθε κράτος, που αγοράζει από τις ΗΠΑ, τις πιθανότητες να του αρνηθεί τη δυνατότητα να διατηρήσει ένα πρόγραμμα».
Επιπλέον, είναι δύσκολο για τους συμμάχους του ΝΑΤΟ να απογαλακτιστούν εάν θέλουν να διατηρήσουν τη διαλειτουργικότητα. Πολλά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης καταργούν σταδιακά τα οπλοστάσιά τους της σοβιετικής εποχής. Είναι επίσης δύσκολο για χώρες που σπεύδουν να αγοράσουν συστήματα να ενισχυθούν γρήγορα, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής που συνορεύουν με τη Ρωσία.
«Επομένως, εάν είναι σοβαροί για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας, εάν είναι σοβαροί για τον εξοπλισμό τους με τρόπο που δεν έχουν σήμερα, θα πρέπει να αγοράσουν από τις ΗΠΑ», κατέληξε ο Γουέμπστερ.
