Politica 89.8
Κλιματική αλλαγή και υγεία: Ένα παιχνίδι με σοβαρές επιπτώσεις και ανθρώπινες ζωές σε κίνδυνο
Σοβαρές επιπτώσεις και ραγδαία επιδείνωση στην υγεία φαίνεται να έχει η κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με έκθεση του Lancet Countdown on Health and Climate Change.
Όπως αναδεικνύει η έκθεση, δέκα από τους δεκαπέντε βασικούς δείκτες κινδύνων, εκθέσεων και επιπτώσεων στην υγεία έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ
Οι συνέπειες αυτές πλήττουν δυσανάλογα τα 745 εκατομμύρια ανθρώπους που στερούνται πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια, παρόλο που έχουν συμβάλει ελάχιστα στην κλιματική κρίση.
Την ίδια στιγμή, η παραγωγή ορυκτών καυσίμων, σε συνδυασμό με τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας, οδηγούν τις εκπομπές σε επίπεδα που θέτουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο για την παγκόσμια υγεία, σύμφωνα με το Earth.org, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο την ανθρώπινη υγεία.
Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την υγεία
Καύσωνες
Η ακραία ζέστη γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη και επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία. Μεταξύ του 2019 και του 2023, οι άνθρωποι εκτέθηκαν σε 46 επιπλέον ημέρες κατά μέσο όρο με επικίνδυνη για την υγεία ζέστη από ό,τι θα αναμενόταν χωρίς την κλιματική αλλαγή.
Η έκθεση ορίζει ως «απειλητική για την υγεία» τις θερμοκρασίες που υπερβαίνουν το 84ο εκατοστημόριο του ημερήσιου μέσου όρου της περιόδου 1986-2005.
Η έκθεση στη ζέστη είναι πολύ πιο διαδεδομένη στις αναπτυσσόμενες χώρες, με πολλές από αυτές να βιώνουν τουλάχιστον 100 ή περισσότερες ημέρες απειλητικής για την υγεία ζέστης από ό,τι χωρίς την κλιματική αλλαγή.
Η αύξηση της ζέστης λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τους ηλικιωμένους, οι οποίοι είναι πιθανότερο να έχουν υποκείμενη κατάσταση υγείας και να είναι λιγότερο ικανοί να προστατευθούν κατά τη διάρκεια ενός θερμικού επεισοδίου.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη σε ενήλικες άνω των 65 ετών είναι 167% υψηλότεροι το 2023 σε σχέση με το 1990-1999 και υπήρξε 106% αύξηση του μέσου ετήσιου όρου των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη σε αυτή την ηλικιακή ομάδα μεταξύ 1990-1999 και 2014-2023.
Άνθρωποι δροσίζονται με νερό από ένα σιντριβάνι στην Piazza del Popolo κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα, Ιταλία 21 Αυγούστου 2023.
Πυρκαγιές
Οι καταστροφικές, συνεχιζόμενες πυρκαγιές στην περιοχή του Λος Άντζελες έχουν προκαλέσει 24 θανάτους και έχουν προκαλέσει ανυπολόγιστες ζημιές. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο παράδειγμα της συνολικής παγκόσμιας αύξησης της συχνότητας και της σοβαρότητας των πυρκαγιών.
Ο κίνδυνος πυρκαγιών και η έκθεση του ανθρώπου σε πολύ υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς αυξήθηκε σε 124 χώρες μεταξύ 2003-2007 και 2019-2023 λόγω των υψηλότερων θερμοκρασιών και των συχνότερων ξηρασιών.
Ο καπνός των πυρκαγιών περιέχει διάφορους ρύπους, συμπεριλαμβανομένων των αιωρούμενων σωματιδίων 2,5 (PM2,5), που αποτελούν σημαντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένης της επιδείνωσης των αναπνευστικών ασθενειών και της μείωσης της πνευμονικής και καρδιαγγειακής λειτουργίας. Έρευνες έχουν επίσης διαπιστώσει ότι ακόμη και η βραχυπρόθεσμη έκθεση σε PM2.5 που σχετίζονται με πυρκαγιές συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας.
Πυροσβέστες και εθελοντές προσπαθούν να κατασβέσουν φωτιά κοντά στο χωριό Δίκελλα της Αλεξανδρούπολης.
Ατμοσφαιρική ρύπανση
Η τοξική ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί παγκόσμιο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Η καύση ορυκτών καυσίμων απελευθερώνει ρύπους όπως τα PM2,5 και συμβάλλει στις σχετικές κλιματικές αλλαγές, όπως η ξηρασία και οι πυρκαγιές. Οι ξηρότερες συνθήκες αυξάνουν την πιθανότητα αμμοθύελλας και καταιγίδων σκόνης που περιέχουν τον ατμοσφαιρικό ρύπο PM10.
Μεταξύ 2018 και 2022, 3,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι εκτίθενται σε μη ασφαλείς συγκεντρώσεις PM10, δηλαδή 31% αύξηση σε σχέση με την περίοδο 2003-2007, σύμφωνα με την έκθεση.
Η έκθεση σε PM2,5 που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα συνέβαλε σε 2,09 εκατομμύρια από τους 6,4 εκατομμύρια συνολικούς θανάτους που αποδίδονται σε PM2,5 το 2021.
Πυκνός καπνός υψώνεται από τη χαλυβουργία στο προάστιο Ζένιτσα του Τέτοβο, καθώς οι κάτοικοι ισχυρίζονται ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων αρρώστησε και πέθανε από καρκινικές ασθένειες που σχετίζονται άμεσα με την ατμοσφαιρική ρύπανση, στη Ζένιτσα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Aκραία καιρικά φαινόμενα
Η ακραία ζέστη και η ξηρασία οδηγούν εκατομμύρια ανθρώπους σε επισιτιστική ανασφάλεια. Σχεδόν το 50% της παγκόσμιας έκτασης επηρεάστηκε από έναν ή περισσότερους μήνες ακραίας ξηρασίας το 2023.
Η μείωση των αποδόσεων των καλλιεργειών, του νερού και η διαταραχή των αλυσίδων εφοδιασμού συνέβαλαν στο να βιώσουν 151 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι επισιτιστική ανασφάλεια το 2022 λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Μολυσματικές ασθένειες
Η αύξηση της θερμοκρασίας, οι ακραίες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες δημιουργούν ευνοϊκότερες συνθήκες για τα έντομα που μεταφέρουν ασθένειες σε όλο τον κόσμο.
Οι ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια ευθύνονται για περισσότερους από ένα εκατομμύριο θανάτους και 700 εκατομμύρια μολύνσεις ετησίως.
Οι θερμότερες θερμοκρασίες επιταχύνουν την ανάπτυξη των κουνουπιών και επιμηκύνουν τις περιόδους μετάδοσης των ασθενειών κατά ένα μήνα ή και περισσότερο.
Η κλιματική καταλληλότητα για τη μετάδοση του δάγκειου πυρετού από δύο είδη κουνουπιών, τα Aedes albopictus και Aedes aegypti – γνωστά και ως κουνούπι ασιατικής τίγρης και κίτρινο πυρετό – αυξήθηκε κατά 46,3% και 10,7%, αντίστοιχα, μεταξύ 1951-60 και 2014-23. Ένα επιπλέον 17,1% της παγκόσμιας έκτασης γης έγινε κατάλληλο για τη μετάδοση της ελονοσίας μεταξύ 1951-60 και 2014-23.
Ένα κουνούπι aedes aegypti με το βακτήριο Wolbachia που εμποδίζει τον δάγκειο πυρετό, μέσα σε εργαστηριακό σωλήνα πριν απελευθερωθεί στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας.
Αποτύπωμα άνθρακα
Ένα παράδοξο της σύγχρονης υγειονομικής περίθαλψης είναι ότι η θεραπεία ασθενειών, πολλές από τις οποίες επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή, παράγει σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή.
Ο παγκόσμιος τομέας της υγειονομικής περίθαλψης αντιπροσωπεύει το 4,6% των συνολικών εκπομπών, σύμφωνα με την έκθεση. Οι εκπομπές αυξήθηκαν κατά 36% μεταξύ 2016 και 2021. Η ατμοσφαιρική ρύπανση από τις εκπομπές στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης συνέβαλε στην απώλεια 4,6 εκατομμυρίων προσαρμοσμένων στην αναπηρία ετών ζωής το 2021.
Οι εκπομπές υγειονομικής περίθαλψης κατηγοριοποιούνται σε τρία πεδία με βάση την πηγή τους:
Πεδίο 1: άμεσες εκπομπές από τις λειτουργίες των εγκαταστάσεων υγειονομικής περίθαλψης
Πεδίο 2: έμμεσες εκπομπές από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ατμού, ψύξης και θέρμανσης
Πεδίο 3: εκπομπές από την αλυσίδα εφοδιασμού υγειονομικής περίθαλψης – παραγωγή, μεταφορά, χρήση και διάθεση αγαθών και υπηρεσιών
Η έκθεση του Lancet διαπίστωσε ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των εκπομπών υγειονομικής περίθαλψης και του υψηλότερου προσδόκιμου ζωής έως και 400 χιλιόγραμμα ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2e) ανά κάτοικο. Οι πρόσθετες εκπομπές πέραν αυτού του επιπέδου δεν συνδέονται με καλύτερα αποτελέσματα στην υγεία. Αρκετές χώρες με πολύ υψηλό δείκτη HDI ξεπερνούν τα 1.000 kg CO2e, με τις ΗΠΑ να ηγούνται των βιομηχανικών χωρών με πάνω από 1.600 kg CO2e. Η διαπίστωση αυτή υπογραμμίζει ότι η υγειονομική περίθαλψη στις χώρες με υψηλές εκπομπές θα μπορούσε να απαλλαγεί από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να εξακολουθήσει να επιτυγχάνει υψηλής ποιότητας περίθαλψη και αποτελέσματα.
