Politica 89.8
Κενό εξουσίας στην Ευρώπη – Αναζητείται ηγέτης για τη νέα εποχή Τραμπ
Ακριβώς τη στιγμή που η Ευρώπη καλείται να υψώσει ανάστημα απέναντι στις ΗΠΑ, εν όψει μιας τρικυμιώδους περιόδου υπό την προεδρία Τραμπ, οι δύο βασικοί στυλοβάτες της ΕΕ μοιάζουν να βυθίζονται σε ένα σπιράλ οικονομικής στασιμότητας και πολιτικής κρίσης.
Η Γαλλία και η Γερμανία έχουν πέσει θύματα των ίδιων πολιτικών δυνάμεων που βοήθησαν τον Ντόναλντ Τραμπ να κερδίσει σε δημοτικότητα μεταξύ των συντηρητικών και των ταλαντευόμενων ψηφοφόρων, επισημαίνουν οι ανταποκριτές των New York Times. «Αγνοείται στην Ευρώπη: Ισχυρός ηγέτης για την εποχή του Τραμπ», αποφαίνονται οι αναλυτές. Με τη βοήθεια γεωστρατηγικών think tank, εκδίδουν «Silver Alert» προς αναζήτηση ενός προσώπου κοινής αποδοχής, που θα μπορούσε να ηγηθεί μιας «ρωμαλέας και ανεξάρτητης Ευρώπης», απέναντι στον Τραμπ. Όμως η λογική που εναποθέτει τη μοίρα μιας ολόκληρης ηπείρου σε ένα «στιβαρό χέρι», κινδυνεύει να μιμηθεί την «τραμπική» συνταγή με ευρω-φιλελεύθερο μανδύα, γυρνώντας μπούμερανγκ στους εμπνευστές της.
Ακρίβεια και μετανάστευση
Στις αιτίες που «πριονίζουν» τη δημοφιλία των συστημικών ηγετών και κομμάτων της Ευρώπης, οι αρθρογράφοι τσουβαλιάζουν διαφορετικά γεγονότα και τάσεις.
Κάνουν για παράδειγμα λόγο για τις «αντιδράσεις κατά της ραγδαίας αύξησης των τιμών καταναλωτή», τις οποίες τις βάζουν δίπλα-δίπλα με το «άγχος και το θυμό για την αύξηση της μετανάστευσης», με τρίτο παράγοντα την «ραγδαία διάβρωση της εμπιστοσύνης του κοινού στις πολιτικές ελίτ».
Στην πραγματικότητα βέβαια αυτό που πράγματι αυξάνεται είναι η ακροδεξιά αντιμεταναστευτική ρητορική. Όπως αποδεικνύουν τα επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ, οι αφίξεις μεταναστών χωρίς χαρτιά από τα νότια σύνορα της ΕΕ – που αποτελούν το βασικό κορμό της παράτυπης μετανάστευσης, μειώθηκαν κατά 35% εντός του 2024.
Οι παράτυποι μετανάστες που έφτασαν δια της θαλάσσιας οδού, της Μεσογείου ή του Ατλαντικού, ανήλθαν στους 115.000, έναντι 176.250 το αντίστοιχο διάστημα του 2023 ή 0,03% του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Για να έχουμε μια εικόνα σύγκρισης, ετο 2015, εν μέσω της προσφυγικής κρίσης, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι διάβηκαν τα ευρωπαϊκά σύνορα.
Ακόμα όμως και αν τα γεγονότα δεν συμφωνούν με τη ρατσιστική δημαγωγία, αυτό δεν εμποδίζει τα ξενοφοβικά και αντιδραστικά ρεύματα να κερδίζουν έδαφος, πατώντας στην υπαρκτή απογοήτευση των ευρωπαίων πολιτών από τους κυβερνώντες, και την αποξένωση από τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις.
Ο Σολτς δηλώνει έτοιμος να συνεργαστεί με τον Τραμπ για «ειρήνη στην Ευρώπη», όμως η καρέκλα του τρίζει
Οι καρέκλες τρίζουν
Τα ποσοστά των κυρίαρχων κομμάτων αιμορραγούν. Οι λαϊκιστές και οι εθνικιστές, συμπεριλαμβανομένων των άλλοτε περιθωριακών κομμάτων της άκρας δεξιάς, έχουν αυξηθεί.
Μετά από μήνες εσωτερικών συγκρούσεων, για τη φορολογία, τις κρατικές δαπάνες και το πώς θα συνέλθει η γερμανικής οικονομίας, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς διέλυσε τον κυβερνητικό του συνασπισμό την περασμένη εβδομάδα, αφού καρατόμησε τον υπουργό Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ. Η χώρα φαίνεται να οδεύει προς πρόωρες εκλογές, οι οποίες είναι πιθανό να εκδιώξουν τον κ. Σολτς από την εξουσία.
Η ακροδεξιά του AfD και η Συμμαχία της Σάρα Βάγκενκνεχτ – που χαρακτηρίζεται ως «αριστερό λαϊκίστικο κόμμα», κέρδισαν έδαφος στις περιφερειακές εκλογές, και η νίκη του Τραμπ πιθανόν να δώσει «αέρα στα πανιά τους» στις επερχόμενες περιφερειακές εκλογές.
Αντίστοιχα στη Γαλλία, ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είδε τη δύναμή του να κατακρημνίζεται, μετά την απόφαση να προκηρύξει πρόωρες εκλογές φέτος. Η Γαλλία χρειάστηκε μήνες για να σχηματίσει κυβέρνηση, που παραμένει ασταθής και σε μεγάλο βαθμό απονομιμοποιημένη.
Κενό εξουσίας
Η πολιτική αβεβαιότητα από το Παρίσι μέχρι το Βερολίνο έχει δημιουργήσει ένα κενό εξουσίας που μπορεί να ενθαρρύνει τη Ρωσία στον πόλεμό της στην Ουκρανία. Απειλεί να παρακωλύσει την ικανότητα της Ευρώπης να ανταποκριθεί σε έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, αν ο Τραμπ κινηθεί γρήγορα το επόμενο έτος για να επιβάλει υψηλούς φόρους στις εισαγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η πολιτική αβεβαιότητα δρα υπονομευτικά στις προσπάθειες των Ευρωπαίων ηγετών να χαράξουν μια κοινή πολιτική για να θωρακίσουν τις βιομηχανίες τους από την άνοδο των κινεζικών εισαγωγών χαμηλού κόστους, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και άλλων τεχνολογιών καθαρής ενέργειας.
«Ο κόσμος αποτελείται από φυτοφάγους και σαρκοφάγους. Αν αποφασίσουμε να παραμείνουμε φυτοφάγοι, οι σαρκοφάγοι θα νικήσουν», δηλώνει ο Μακρόν
Και θα μπορούσε να περιπλέξει το ήδη δύσκολο πολιτικό έργο της αύξησης των ευρωπαϊκών δαπανών για τον στρατό, το οποίο οι ηγέτες και οι αναλυτές συμφωνούν ότι θα αποκτήσει νέο επείγοντα χαρακτήρα εν μέσω των απειλών του Τραμπ να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ ή να αποσύρει με άλλο τρόπο τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας για τους Ευρωπαίους συμμάχους.
Απουσία εναλλακτικών
Η Ευρώπη δεν έχει πολλές επιλογές ηγετών. Ο Κιρ Στάρμερ, ο οποίος εξελέγη πρωθυπουργός της Βρετανίας αυτό το καλοκαίρι, έχει ήδη πληγεί από τη δημόσια κατακραυγή για τα δώρα που δέχθηκαν ο ίδιος και η σύζυγός του – και η χώρα του δεν είναι καν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Τζόρτζια Μελόνι, η ακροδεξιά πρωθυπουργός της Ιταλίας, χαρακτηρίζεται ως «λαϊκίστρια που θα μπορούσε να σφυρηλατήσει μια στενή σχέση με τον Τραμπ», διατηρώντας ως εχέγγυο «ευρωπαϊκότητας» την υποστήριξη στην Ουκρανία.
Οι αναλυτές συμφωνούν ότι οι πιο φυσικές λύσεις για να ηγηθούν μιας πιο ανεξάρτητης, ισχυρής Ευρώπης θα πρέπει να προέλθουν από το Βερολίνο ή το Παρίσι, τα ίδια κέντρα εξουσίας που τώρα είναι τα πιο προβληματικά.
Kρίση ηγεσίας
«Υπάρχει μια πολύ ξεκάθαρη κρίση γαλλογερμανικής ηγεσίας που εντείνεται με την κατάρρευση του γερμανικού συνασπισμού και με τη Γαλλία απορροφημένη από τις δικές της εσωτερικές πολιτικές διαιρέσεις», δήλωσε η Alexandra de Hoop Scheffer, πρόεδρος του Γερμανικού Ιδρύματος Μάρσαλ των ΗΠΑ στο Παρίσι. «Και αυτό είναι ένα μειονέκτημα στην ευρωπαϊκή και διεθνή σκηνή».
Ο Jörn Fleck, ανώτερος διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου του Ατλαντικού Συμβουλίου στην Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι η Γαλλία και η Γερμανία υποφέρουν από κρίσης «πολιτικού αυτοτραυματισμού», την ώρα που η εκλογή του κ. Τραμπ πρόσθεσε νέες μεγάλες αβεβαιότητες στο μέλλον της Ευρώπης.
«Βλέπουμε μια πολύ πιο δύσκολη σχέση», είπε. «Τα πράγματα μπορεί να χειροτερέψουν γρήγορα προτού βελτιωθούν».
Ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Όλαφ Σολτς αναγνώρισαν αυτή τη δυσκολία την περασμένη εβδομάδα, αλλά δεν προσέφεραν λύσεις.
Φυτοφάγοι και σαρκοφάγοι
Ο Ντόναλντ Τραμπ «εξελέγη από τον αμερικανικό λαό και πρόκειται να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του αμερικανικού λαού – αυτό είναι νόμιμο και καλό», δήλωσε ο κ. Μακρόν την Πέμπτη, κατά την έναρξη της συνόδου κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών στη Βουδαπέστη. «Το ερώτημα είναι, είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τα συμφέροντα των Ευρωπαίων;»
Ο κόσμος αποτελείται από φυτοφάγους και σαρκοφάγους, πρόσθεσε, και «αν αποφασίσουμε να παραμείνουμε φυτοφάγοι, οι σαρκοφάγοι θα νικήσουν».
Ο Όλαφ Σολτς, απευθυνόμενος στους δημοσιογράφους την Πέμπτη, αναγνώρισε την «άβολη» χρονική συγκυρία της διάλυσης του κυβερνητικού συνασπισμού.
«Θα ήθελα να σας είχα γλιτώσει από αυτή τη δύσκολη απόφαση, ειδικά σε καιρούς όπως αυτοί που η αβεβαιότητα αυξάνεται», δήλωσε ο κ. Σολτς.
Αλλά, πρόσθεσε: «Πρέπει να μείνουμε ενωμένοι στην Ευρώπη περισσότερο από ποτέ και να συνεχίσουμε να επενδύουμε από κοινού στην ασφάλεια και τη δύναμή μας. Γιατί η κατάσταση είναι σοβαρή».
