Politica 89.8
Χώρες που αντέδρασαν υπερβολικά δήθεν σε εξωτερικούς κινδύνους, εξαπολύοντας περιττούς πολέμους, πλήρωσαν βαρύ τίμημα. Αυτό συνέβη τις Γερμανία και Ιαπωνία στον Β’ Π.Π ή με την ανόητη Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας τη δεκαετία του 1960, με εκατ. θύματα. Κάτι παρόμοιο φαίνεται να συγκλονίζει σήμερα και τις ΗΠΑ σύμφωνα με γνωστό καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι εξωτερικοί εχθροί έχουν βλάψει της ΗΠΑ περισσότερο από τις ίδιες τις… ΗΠΑ. Αυτό πιστεύει ο διακεκριμένος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Στήβεν Γουόλτ σε ανάλυσή του στο περιοδικό Foreign Policy.
Παρατηρώντας ο Γουόλτ τις εξελίξεις στην χώρα του, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ντόναλντ Τραμπ, δείχνει την απογοήτευσή του για τις πολιτικές που ακολουθούνται, δίχως μάλιστα οι ΗΠΑ να απειλούνται ουσιαστικά από μια άλλη χώρα.
Μέχρι στιγμής, η ισορροπία των εξουσιών που διδάσκει στο αμφιθέατρο στο Χάρβαρντ, δεν φαίνεται να λειτουργεί πολύ καλά
«Επειδή οι ΗΠΑ είναι πλούσιες και ισχυρές και σε ευνοϊκή γεωγραφική θέση, είναι δύσκολο για οποιονδήποτε ξένο παράγοντα να μας κάνει τόση ζημιά όση μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας» λέει ο Γουόλτ και αναρωτιέται ποιες είναι άραγε οι συνθήκες που καθιστούν πιο πιθανό ότι οι ηγέτες των ΗΠΑ θα πυροβολήσουν τα πόδια της πατρίδας τους;
Δύο βασικοί λόγοι
Ο Αμερικανός επιστήμονας προκειμένου να δώσει απάντηση καταφεύγει στον αείμνηστο ανθρωπολόγο, Τζέημς Σκοτ, ο οποίος είχε εξετάσει μια σειρά περιπτώσεων όπου οι χώρες ανέλαβαν καταστροφικά μέτρα πολιτικής εξ ολοκλήρου με δική τους πρωτοβουλία, πεπεισμένες ότι αυτές οι πολιτικές θα έδιναν δραματικά, θετικά αποτελέσματα.
Ο Scott υποστήριζε ότι αυτά τα τεράστια σφάλματα πολιτικής προέκυψαν από δύο βασικούς παράγοντες.
Το πρώτο ήταν η ανεξέλεγκτη εξουσία: Οι ηγέτες σε αυτά τα κράτη ήταν ελεύθεροι να κάνουν ό,τι ήθελαν και δεν υπήρχαν ισχυροί θεσμοί που θα μπορούσαν να τους αναγκάσουν να διορθώσουν τα δικά τους λάθη.
Δεύτερον, αυτοί οι ηγέτες καθοδηγούνταν επίσης από ισχυρές «υψηλές μοντερνιστικές» ιδεολογίες, κοσμοθεωρίες που υποτίθεται ότι στηρίζονται σε μια λογική και/ή οιονεί επιστημονική βάση.
Γνήσια παραδείγματα ήταν ο Στάλιν και ο Λένιν που θεωρώντας ότι οι ίδιοι την ολιστική απάντηση για τις κοινωνίες τους, ήταν σίγουροι για τον εαυτό τους, απορρίπτοντας λεπτομέρειες δίχως να ενδιαφέρονται για τις τοπικές συνθήκες, έχοντας ανοσία σε σε αντισταθμιστικές πιέσεις.
Έτσι και στις ΗΠΑ
Ο Γουόλτ παρατηρεί ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στις ΗΠΑ.
«Ομοίως, είναι δύσκολο να υποστηρίξουμε ότι οποιοσδήποτε ξένος εχθρός έχει κάνει τόσο κακό στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο εμείς στους εαυτούς μας. Όσον αφορά τους νεκρούς και τους τραυματίες, ο εμφύλιος πόλεμος των ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι η πιο δαπανηρή σύγκρουση στην αμερικανική ιστορία»
«Η Αλ Κάιντα σκότωσε σχεδόν 3.000 ανθρώπους στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 και προκάλεσε υλικές ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά ο παγκόσμιος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας κόστισε πολλές περισσότερες ζωές στις ΗΠΑ και πολύ μεγαλύτερα χρηματικά ποσά. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί έχουν πεθάνει από βία με όπλα από το 1990 -ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού από οποιαδήποτε άλλη προηγμένη χώρα- και αυτό το λυπηρό στατιστικό οφείλεται αποκλειστικά σε αποφάσεις εσωτερικής πολιτικής»
«Η κρίση των οπιοειδών που σκότωσε τουλάχιστον 500.000 ήταν ως επί το πλείστον αποτέλεσμα της απληστίας μιας φαρμακευτικής εταιρείας και ο τρέχων κίνδυνος από τη φαιντανύλη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μακροχρόνια τάση να αντιμετωπίζεται η χρήση ναρκωτικών ως πόλεμος εναντίον ξένων εγκληματιών και όχι ως πρόβλημα δημόσιας υγείας».
Ο Τραμπ θέλει ανεξέλεγκτη εξουσία
Για τον Γουόλοτ είναι ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ επιθυμεί ανεξέλεγκτη εκτελεστική εξουσία, παρατηρώντας με ανησυχία «πως την ίδια στιγμή ούτε η Βουλή ούτε η Γερουσία φαίνονται πρόθυμες ή ικανές να αντισταθούν στις προσπάθειες της κυβέρνησης να σφετεριστεί τις εξουσίες που το Σύνταγμα εκχωρεί στο Κογκρέσο. Η έγκριση μη ειδικευμένων υπουργικών συμβουλίων είναι ανησυχητική. Η παράδοση της εξουσίας της στις κρατικές δαπάνες είναι χειρότερη».
Του καθηγητή δεν του διαφεύγει ότι η πλειοψηφία των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου υποστηρίζει τη διεύρυνση της εκτελεστικής εξουσίας και το δικαστήριο φαίνεται απίθανο να κάνει πολλά για να την επιβραδύνει. «Φανταστείτε ότι το δικαστήριο αποφάνθηκε κατά της κυβέρνησης σε μια σημαντική υπόθεση και ο Τραμπ διέταξε τους διορισμένους του να αγνοήσουν την απόφαση και να εκτελέσουν τις εντολές του» λέει ο Γουόλτ.
«Εάν το FBI, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, οι Μυστικές Υπηρεσίες, οι στρατηγοί των ΗΠΑ και ο στρατός υπακούουν στον ανώτατο διοικητή, τι πρόκειται να κάνουν ο Τζον Ρόμπερτς ή η Έλενα Κάγκαν ή οποιοσδήποτε από τους άλλους δικαστές για να σταματήσει η εκτελεστική εξουσία, ειδικά αν οι διορισμένοι γνώριζαν ότι ο πρόεδρος θα τους έδινε χάρη αν αντιμετωπίσουν νομικά προβλήματα αργότερα;» αναρωτιέται προβληματισμένα.
«Έχουν δίκιο»
Επιπλέον, η κυβέρνηση, λέει ο Γουόλτ, δεν καθοδηγείται από την εκτίμηση των ορίων της γνώσης, το αναπόφευκτο των ακούσιων συνεπειών, τη σύνθετη φύση μιας σύγχρονης κοινωνίας ή την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι τοπικές συνθήκες, αλλά μάλλον από την πεποίθηση ότι έχουν τη Μία Αληθινή Απάντηση σε όλα τα προβλήματα.
Η κυβέρνηση Τραμπ συνδυάζει -πάντα σύμφωνα με τον καθηγητή- τον θρησκευτικό εξτρεμισμό του λευκού χριστιανικού εθνικισμού (π.χ. Πητ Χέγκσεθ) με τον τεχνοελευθεριακό φουτουρισμό της Silicon Valley (π.χ. Έλον Μασκ. «Το πρώτο είναι αυτό που οδηγεί την επίθεση στη διαφορετικότητα και την προσπάθεια να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω στα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων. ο τελευταίος βρίσκεται πίσω από τη χαρούμενη προσέγγιση των κυβερνητικών θεσμών και πολιτικών».
Και τα δύο σκέλη αυτού του κινήματος είναι απολύτως πεπεισμένα ότι έχουν δίκιο, είτε επειδή πιστεύουν ότι κάνουν το θέλημα του Θεού είτε επειδή βλέπουν τους εαυτούς τους ως μάγους των οποίων η κυριαρχία της τεχνολογίας θα τους επιτρέψει να ελέγχουν το μέλλον.
Απογοήτευση
Έτσι, ενώ πριν μερικές εβδομάδες, ο Γουόλτ υπόθετε ότι η αρχική αναταραχή εκτελεστικών διαταγών και παράξενων προτάσεων της κυβέρνησης θα περιορίζονταν από τα δικαστήριο και το Κογκρέσο, ωστόσο τώρα είναι λιγότερο σίγουρος οι αμερικανικοί θεσμπί ανταποκρίνονται στο καθήκον τους.
«Μέχρι στιγμής, η ισορροπία των εξουσιών που περιγράφονται στο μάθημα κοινωνικών σπουδών στην τάξη μου, δεν φαίνεται να λειτουργεί πολύ καλά» καταλήγει.
