Η Συρία, το Ισραήλ και η «υπόσχεση» Νετανιάχου για επανασχεδιασμό του χάρτη της Μέσης Ανατολής

Δημοσιεύτηκε στις 11/12/2024 16:30
Η Συρία, το Ισραήλ και η «υπόσχεση» Νετανιάχου για επανασχεδιασμό του χάρτη της Μέσης Ανατολής

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έσπευσε γρήγορα κοντά στο νέο μέτωπο που άνοιξε από τις 8 Δεκεμβρίου στα ανατολικά του Ισραήλ, βλέποντας νέους κινδύνους, αλλά και ευκαιρίες.

Από ένα παρατηρητήριο στα -κατεχόμενα από το 1967 συριακά- Υψίπεδα του Γκολάν και με το βλέμμα του στραμμένο στη μετά Άσαντ Συρία, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ μίλησε για μια «ιστορική ημέρα για τη Μέση Ανατολή».

Όμως «δεν θα επιτρέψουμε σε καμία εχθρική δύναμη να λάβει θέσεις στα σύνορά μας», τόνισε, «δείχνοντας» καταρχάς τους τζιχαντιστές της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) και τον νέο ισχυρό άντρα της Συρίας, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, οι πατρογονικές «ρίζες» του οποίου είναι στα Υψίπεδα του Γκολάν.

Κατά τον Νετανιάχου, η κατεχόμενη περιοχή -μονομερώς προσαρτημένη από το 1981- «θα είναι για πάντα αναπόσπαστο μέρος του Ισραήλ».

Όμως ως κατοχική δύναμη και υπό την ακροδεξιά κυβέρνησή του, το Ισραήλ -εν αναμονή της δεύτερης προεδρίας Τραμπ και εκμεταλλευόμενο το κενό εξουσίας στη Συρία και τη στρατιωτική απεμπλοκή της Ρωσίας και του Ιράν από τη χώρα- ανοίγει «δρασκελιά».

Με τον Νετανιάχου να διακηρύττει ότι η ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ σηματοδοτεί και την κατάρρευση της διμερούς Συμφωνίας Απεμπλοκής του 1974, ο ισραηλινός στρατός έχει εισβάλει στα εδάφη της Συρίας και βομβαρδίζει εντατικά στρατιωτικές εγκαταστάσεις ανά τη συριακή επικράτεια, ακόμη και στο Καμισλί, δίπλα στην Τουρκία.

Κατά το επίσημο αφήγημα του Τελ Αβίβ, στόχος δεν είναι η εμπλοκή στις εσωτερικές υποθέσεις της Συρίας, αλλά η προάσπιση της ασφάλειας του Ισραήλ, χαρακτηρίζοντας «προσωρινές» αυτές τις κινήσεις.

Δεν δίνει ωστόσο κανένα χρονοδιάγραμμα, είτε για την από αέρος καταστροφή του εναπομείναντος οπλοστασίου (χημικού και μη) του καθεστώτος Άσαντ -για «να μην πέσει σε λάθος χέρια»- είτε για την κατάληψη νέων εδαφών στη Συρία, παραβιάζοντας εκ νέου την εδαφική ακεραιότητά της και υπό συγκεχυμένη εικόνα.

H Συρία και οι ακροδεξιές ιαχές περί «Μεγάλου Ισραήλ»

Ισραηλινά στρατεύματα έχουν ήδη μετακινηθεί εντός της «ουδέτερης ζώνης» 400 τ.χλμ. μεταξύ του ελεγχόμενου από το Ισραήλ και του συριακού τμήματος των Υψιπέδων του Γκολάν, ενώ ειδικές δυνάμεις του Ισραήλ κατέλαβαν εγκαταλελειμμένο φυλάκιο του συριακού στρατού στο όρος Ερμών, στα συρο-λιβανέζικα σύνορα και σε απόσταση μόλις 40 χιλιομέτρων από τη Δαμασκό.

Την Τρίτη, το Ισραήλ διέψευσε αναφορές συριακών πηγών στο πρακτορείο Reuters ότι τα στρατεύματά του είχαν πια φτάσει σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από τη συριακή πρωτεύουσα.

Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Ισραήλ, Χέρζι Χαλέβι, μιλά ωστόσο πια ανοιχτά για «επιχειρήσεις μάχης» της χώρας του σε «τέσσερα μέτωπα», συμπεριλαμβάνοντας πλέον -μαζί με τη Λωρίδα της Γάζας, την κατεχόμενη Δυτική Όχθη και τον Λίβανο- και τη Συρία.

Κατά τον Ισραηλινό υπουργό Άμυνας, Ισραέλ Κατς, τα ισραηλινά στρατεύματα θα δημιουργήσουν μια «περιοχή ασφαλείας» πέρα ​​από την ουδέτερη ζώνη στο Γκολάν, απαλλαγμένη από «βαριά στρατηγικά όπλα και τρομοκρατικές υποδομές».

Δεν ανέφερε σε ποιο μήκος και βάθος.

Σπεύδοντας εν τω μεταξύ να πιστωθεί τις εξελίξεις στη Συρία, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου τις χαρακτήρισε «άμεσο αποτέλεσμα των ισχυρών πληγμάτων που καταφέραμε στη Χαμάς, στη Χεζμπολάχ και στο Ιράν».

«Όπως υποσχέθηκα, μεταμορφώνουμε το πρόσωπο της Μέσης Ανατολής», τόνισε, υπενθυμίζοντας τις περσινές δηλώσεις του -μετά την επίθεση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου- για αλλαγή του περιφερειακού χάρτη.

Οι ακροδεξιοί εταίροι του Νετανιάχου βλέπουν μέσα από το δικό τους πρίσμα να διαμορφώνεται σταδιακά η συνολική εικόνα ενός «Μεγάλου Ισραήλ».

Μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, σε ντοκιμαντέρ του δικτύου Arte, ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών, Μπεζαλέλ Σμότριτς, ζήτησε το Ισραήλ να επεκτείνει τα σύνορά του στη Δαμασκό.

Στον ισραηλινό Τύπο εν τω μεταξύ κάνουν την εμφάνισή τους άρθρα υπέρ διαίρεσης της Συρίας, με διεθνή προστασία των μειονοτήτων, όπως π.χ. των Αλαουιτών και, δη, των Δρούζων δίπλα στα Υψίπεδα των Γκολάν.

Στο ίδιο «κάδρο» μπαίνουν και οι Κούρδοι…

Η οργή της Άγκυρας και ο παράγοντας των Κούρδων

Στο μήνυμά του από το Γκολάν για την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έτεινε «το χέρι της ειρήνης σε όλους όσοι είναι πέρα από τα σύνορά μας με τη Συρία», προτάσσοντας τους Δρούζους και τους Κούρδους.

Εντείνοντας τον εκνευρισμό της Τουρκίας -που ήδη τρίζει «δόντια»- ο Ισραηλινός ΥΠΕΞ, Γκίντεον Σάαρ, ζήτησε να σταματήσουν οι εν εξελίξει επιθέσεις της Άγκυρας και τουρκόφιλων συριακών ομάδων κατά των Κούρδων της Συρίας.

«Πρέπει να υπάρξουν δεσμεύσεις και ενέργειες από τη διεθνή κοινότητα για την προστασία των Κούρδων, που πολέμησαν γενναία κατά του ISIS», τόνισε.

«Έχουμε μιλήσει με την αμερικανική κυβέρνηση και άλλες χώρες για το θέμα».

«Δεν θα επιτρέψουμε να διαιρεθεί ξανά η Συρία», ήταν το αυστηρό μήνυμα του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι η χώρα του είναι επίσης κατοχική δύναμη (και) σε αυτή τη χώρα.

«Οποιαδήποτε επίθεση στην ελευθερία του συριακού λαού, στη σταθερότητα της νέας διοίκησης και στην ακεραιότητα των εδαφών της», απείλησε, «θα μας βρει απέναντί της».

Κύριος αποδέκτης του μηνύματος είναι σε αυτή τη φάση το Ισραήλ, ενόσω αναμένεται να αποσαφηνιστεί η θέση της νέας διακυβέρνησης των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, και δη ως προς το θέμα των Κούρδων.

Στο μεσοδιάστημα, οι ισορροπίες στη μετά Άσαντ εποχή στη Συρία παραμένουν εξαιρετικά εύθραυστες και πάρα πολλοί -εντός και εκτός- οι παίκτες.

Αξιωματούχοι του ΟΗΕ και μια σειρά κρατών -από την Τουρκία και το Κατάρ, μέχρι την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν- έχουν ήδη καταδικάσει την παραβίαση από το Ισραήλ της Συμφωνίας Απεμπλοκής του 1974.

Δεν υπήρξε αντίθετα άμεση αντίδραση από το «στρατόπεδο» Τζολάνι, παρά μόνο καταδίκη των ισραηλινών επιθέσεων από τον Σύρο πρέσβη στον ΟΗΕ.

Η δε απερχόμενη κυβέρνηση Μπάιντεν αρκέστηκε να επαναλάβει, δια του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το «δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα», ενόσω συνδράμει με βομβαρδισμούς στην καταστροφή του οπλοστασίου της Συρίας.

Ισραηλινοί στρατιώτες επιχειρούν σε τοποθεσία που αναφέρεται γενικόλογα ως «νότια Συρία» σε βίντεο του IDF, ήτοι του ισραηλινού στρατού (Israel Defense Forces/Handout via REUTERS)

Δημιουργώντας τετελεσμένα, εν αναμονή του Τραμπ

Όπως και άλλοι «παίκτες», το Ισραήλ παίρνει θέση μάχης για τη διαπραγμάτευση της επόμενης ημέρας στη Συρία, η οποία παραμένει ακόμη εξαιρετικά θολή.

Κατά δήλωσή του, στο μυαλό του Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι ο επανασχεδιασμός ολόκληρου του χάρτη της Μέσης Ανατολής.

Το βλέμμα του παραμένει σταθερά εστιασμένο στο Ιράν.

Έχει υποστηρίξει από τα τέλη Σεπτεμβρίου ότι η αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη θα μπορούσε να έρθει «πολύ νωρίτερα από ό,τι πολλοί πιστεύουν».

Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ αποτελεί πράγματι τεράστιο πλήγμα για το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, εν μέσω κατάρρευσης του «Άξονα της Αντίστασης», με τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο αποδεκατισμένες.

Μεγάλο ερώτημα τώρα παραμένει εάν η Τεχεράνη θα απαντήσει με περαιτέρω επιτάχυνση του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου, διακινδυνεύοντας μια στρατιωτική αλυσιδωτή αντίδραση στην εποχή Τραμπ 2.0.

Στα μάτια του Μπενιαμίν Νετανιάχου όλα φαντάζουν θεωρητικά πιο εύκολα μετά την 20η Ιανουαρίου -ημέρα ορκωμοσίας του Ντόναλντ Τραμπ ως 47ου προέδρου των ΗΠΑ.

Στην πρώτη προεδρική θητεία του είχε ακολουθήσει ακραιφνώς φιλοϊσραηλινή πολιτική.

Από την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως «αδιαίρετης πρωτεύουσας» του Ισραήλ, μέχρι την αναγνώριση της προσάρτησης των Υψιπέδων του Γκολάν και του (επίσης παράνομου βάσει του διεθνούς δικαίου) εποικισμού της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης.

Η σύνθεση της νέας κυβέρνησής Τραμπ δείχνει προς αντίστοιχη κατεύθυνση.

Αποτελεί ωστόσο διακηρυγμένο στόχο του νέου προέδρου των ΗΠΑ να ξεμπερδέψει άμεσα με τους πολέμους στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, για να επικεντρωθεί -στο πλαίσιο του δόγματος «Πρώτα η Αμερική»- στην Ασία και στην ανάσχεση της Κίνας.

Σε αυτό το πλαίσιο, η μεσανατολική πολιτική του Τραμπ περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των Συμφωνιών του Αβραάμ και την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με όλους τους Άραβες γείτονές του.

Διαδικασία, στην οποία η συνεχιζόμενη σφαγή στη Γάζα και οι φόβοι περιφερειακής αποσταθεροποίησης -στον απόηχο και της πτώσης του καθεστώτος Άσαντ- δεν αφήνει περιθώρια περιθωριοποίησης του παλαιστινιακού.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου χαμογελά, ενώ ετοιμάζεται να καταθέσει στη δίκη του για διαφθορά στο περιφερειακό δικαστήριο του Τελ Αβίβ, στις 10 Δεκεμβρίου (MENAHEM KAHANA/Pool via REUTERS)

Οι προκλήσεις αφθονούν σε μια «αλλαγμένη» Μέση Ανατολή

Σε αυτό το φόντο, η θέση του Μπενιαμίν Νετανιάχου θα μπορούσε να γίνει οιονεί επισφαλής.

Αμφισβητούμενος εντός και εκτός του Ισραήλ -παρά το γεγονός ότι ο ίδιος προβάλλει ως αυτοδικαίωση τις περιφερειακές εξελίξεις- δεν αποκλείεται να βρεθεί σύντομα ενώπιον επιλογών, που θα μπορούσαν να τον φέρουν σε σύγκρουση με τους αποθρασυμένους ακροδεξιούς κυβερνητικούς εταίρους του.

Και δη την ώρα που η εν εξελίξει ιστορική δίκη του για διαφθορά, με τον ίδιο πια καθήμενο στο εδώλιο του κατηγορουμένου, πλήττουν έτι περαιτέρω το πολιτικό προφίλ του.

Μοιραία, δε, αυτή η εικόνα φέρνει στο νου το διεθνές ένταλμα σύλληψης σε βάρος του από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας στη Γάζα.

Αλλά και σε αυτό μπορεί να υπολογίζει, τελικά, στις «πλάτες» των ΗΠΑ.

in.gr