Politica 89.8
H ακραία ρύπανση των Βαλκανίων κόβει τον δρόμο προς την ΕΕ
Για 30 χρόνια ο Σέμσι Γκέρα χειριζόταν έναν τεράστιο εκσκαφέα σε λιγνοτορυχείο του Κοσόβου, με την τοξική σκόνη να καλύπτει το πρόσωπό του και να μπαίνει βαθιά στους πνεύμονες. Η ζωή στο σπίτι δεν ήταν καλύτερη, με τους λιγνιτικούς σταθμούς να ξερνούν καπνούς πάνω από το χωριό του.
Ο Γκάρα πέθανε την Κυριακή στο Όμπιλιτς σε ηλικία 44 ετών, έπειτα από αποτυχημένες προσπάθειες τριών ετών να φρενάρει τον καρκίνο του πνεύμονα. Ανήμπορος να περπατήσει τις τελευταίες του μέρες, έμενε ξαπλωμένος συνδεδεμένος με μάσκα οξυγόνου.
«Του έλεγα συνέχεια πως ήθελα να τον βοηθήσω αλλά δεν μπορούσα» λέει στο Reuters η σύζυγός του, καθώς τον θρηνούσε μαζί με φίλους την Τετάρτη. «Έλεγε ‘Μόνο ο Θεός ξέρει τον πόνο μου».
Ο Σέμσι Γκέρα και η σύζυγός του λίγες ημέρες πριν από τον θάνατό του (Reuters)
Πνιγμένοι στο νέφος
Ενώ ο υπόλοιπος πλανήτης προσπαθεί να περιορίσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων που προκαλεί την κλιματική αλλαγή, η ρύπανση στα Δυτικά Βαλκάνια παραμένει σε ακραία επίπεδα λόγω των οικιακών συστημάτων θέρμανσης, τους παλιούς σταθμούς λιγνίτη, τα απαρχαιωμένα αυτοκίνητα και την έλλειψη κονδυλίων για τη βελτίωση της κατάστασης.
Το Βελιγράδι της Σερβίας, το Σεράγεβο της Βοσνίας και τα Σκόπια της Βόρειας Μακεδονίας βρίσκονται συχνά στην κορυφή της λίστας με τις πιο μολυσμένες πόλεις του κόσμου, σύμφωνα με εταιρείες που διαχειρίζονται δίκτυα σταθμών μέτρησης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η κατάσταση επιβαρύνει την υγεία του πληθυσμού και ταυτόχρονα στέκεται εμπόδιο στη φιλοδοξία των δύο χωρών να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εφαρμόζει αυστηρά όρια για την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Πυκνή αιθαλομίχλη καλύπτει τα Σκόπια στις 3 Ιανουαρίου (Reuters)
«Δεν υπάρχουν πόροι στην περιοχή για τη μείωση της ρύπανσης» λέει ο Μίρκο Πόποβιτς, διευθυντής του Ρυθμιστικού Ινστιτούτου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Περιβάλλοντος, δεξαμενή σκέψης στο Βελιγράδι.
Στην ΕΕ, οι καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν μειωθεί κατά περίπου 40% σε σχέση με το 1990, ανέφερε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο.
Τα Δυτικά Βαλκάνια έχουν επίσης υποσχεθεί να περιορίσουν τις εκπομπές όμως οι οικονομικές δυσκολίες επιβραδύνουν την προσπάθεια.
Ορατότις μηδέν
Το Κόσοβο, μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, καλύπτει το 90% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια με σταθμούς που καίνε ορυκτό κάρβουνο. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η απεξάρτηση από τον γαιάνθρακα θα κοστίσει 4,5 δισ. ευρώ.
Σταθμός λιγνίτη στο Όμπιλιτς του Κοσόβου (Reuters)
Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ορατή με γυμνό μάτι, ειδικά τον χειμώνα που τα σπίτια χρειάζονται θέρμανση.
Ειδικά στο Σεράγεβο, το οποίο περιβάλλεται από βουνά που παγιδεύουν το νέφος. Η ποιότητα του αέρα βρισκόταν σε «επικίνδυνα» επίπεδα την Τρίτη, τα χειρότερα του κόσμου εκείνη την ημέρα σύμφωνα με την ελβετική εταιρεία IQAir.
Στα Σκόπια, οι μασκοφορεμένοι κάτοικοι συχνά δεν μπορούν να δουν τα γύρω χιονισμένα βουνά για μέρες.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για 114 θανάτους ανά 100.000 πληθυσμού ανά έτος στη Βοσνία και για περίπου 100 στη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Στη Γερμανία, το νούμερο περιορίζεται στους 45 θανάτους ανά 100.000 πληθυσμού. Στη Γαλλία, στους 29.
O Γκάρα κηδεύτηκε την Δευτέρα σε κοιμητήριο του Όμπιλιτς, έξω από την πρωτεύουσα Πρίστινα. Δίπλα στο μνήμα, οι συγγενείς άκουγαν το βουητό του κυλιόμενου ιμάντα που μεταφέρει κάρβουνο από το ορυχείο στα εργοστάσια.
Ο γιατρός του Γκάρα, άκι Τζαχάρθι, αποδίδει τον καρκίνο στη σκόνη του ορυχείου και τη ρύπανση των λιγνιτικών σταθμών.
Τα κρούσματα καρκίνου στο Όμπιλιτς έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια, υποστηρίζει, αποτέλεσμα της έκθεσης μιας ολόκληρης γενιάς στην ακραία ρύπανση.
«Τα εργοστάσια θα είχαν κλείσει αν ήμασταν μέλος της ΕΕ» λέει. «Είναι απαράδεκτο».
