Politica 89.8
Γιατί η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη; – Η ατζέντα και τα «αγκάθια»
Η ευρωπαϊκή άμυνα και το ζήτημα της Ουκρανίας είναι τα δύο κυρίαρχα θέματα που θα συζητήσουν την Πέμπη οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της ΕΕ, όπως ανέφερε ανώτερος αξιωματούχος της Ένωσης, ο οποίος πραγματοποίησε οff the record ενημέρωση ενόψει της έκτακτης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που θα πραγματοποιηθεί στις 6 Μαρτίου στις Βρυξέλλες – μία από τις πιο κρίσιμες τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ουκρανία.
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο, για το ζήτημα της ευρωπαϊκής άμυνας, πυξίδα των συνομιλιών αποτελεί η προθυμία όλων των ηγετών να αναλάβει η ΕΕ σημαντικές πρωτοβουλίες για να αποκτήσει μεγαλύτερη αμυντική αυτονομία.
Την ίδια στιγμή, τo Politico προειδοποιεί πως ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνηθισμένη στις κρίσεις, αυτή θα μπορούσε να είναι η μεγαλύτερη όλων, καθώς οι 27 ηγέτες του μπλοκ γνωρίζουν πως ολόκληρη η αρχιτεκτονική ασφάλειας μετά το 1945 – η οποία εξαρτάται από την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών – μπορεί να καταρρεύσει από μέρα σε μέρα.
Το Ουκρανικό
Η συζήτηση θα αρχίσει από το «σημείο όπου βρισκόμαστε, ενώ θα υπογραμμίσουμε τη θέση της ΕΕ για τον πόλεμο και το μέλλον των διαπραγματεύσεων, δίνοντας καθαρά μηνύματα υποστήριξης της Ουκρανίας, της ενίσχυσής της, αλλά και των εγγυήσεων ασφαλείας», ανακοίνωσε ο αξιωματούχος.
Και διευκρίνισε πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα «ποια θα είναι η συμβολή της Ευρώπης, τι είναι έτοιμη να κάνει και πώς μπορεί να συνεισφέρει με δυνατότητα στρατιωτικής αποστολής», δηλαδή, όπως χαρακτηριστικά τόνισε, «να συγκεκριμενοποιηθεί τι πρέπει να κάνουμε».
«Ελπίζουμε ότι θα καταφέρει να έρθει, διαφορετικά θα συμμετάσχει μέσω τηλεδιάσκεψης», δήλωσε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος για την παρουσία του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής.
Ευρωπαϊκή Άμυνα
«Πριν τρεις μήνες κανείς δεν πίστευε ότι μπορεί να γίνει αυτό», σημείωσε ο αξιωματούχος αναφορικά με το σχέδιο για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Άμυνας, τονίζοντας ότι προετοιμάζονται για τη «Λευκή Βίβλο» που θα παρουσιαστεί στο τέλος του μήνα.
Μεγαλύτερη αυτονομία στην άμυνα της Ευρώπης, ελαστικότητα στα κονδύλια που αφορούν στην άμυνα, μεγαλύτερη ώθηση και χρηματοδότηση στην αμυντική βιομηχανία πρόκειται να συζητηθούν στην έκτακτη Σύνοδο, με τους ηγέτες να έχουν λάβει ήδη την επιστολή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης» που παρουσίασε η ίδια την Τρίτη.
Το «εφιαλτικό σενάριο» εξ Αμερικής
Μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν μιλήσει πολύ για την κυριαρχία και την άμυνα. Αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων δήλωσαν στο Politico πως αναγνωρίζουν ότι έχει έρθει η στιγμή να μεταφραστούν τα λόγια σε πράξεις, ωστόσο, ορισμένοι φοβούνται ήδη ότι αυτό θα μπορούσε να πάει τρομερά στραβά.
Ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για την ανάγκη «μιας απίστευτης αφύπνισης» και ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς περιέγραψε την Ευρώπη ως «πέντε λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα», η ανησυχία όσων βρίσκονται κοντά στη συζήτηση είναι ότι τα γεγονότα συμβαίνουν πιο γρήγορα από όσο μπορούν να τα αντιμετωπίσουν.
«Το εφιαλτικό σενάριο είναι οι ΗΠΑ να ανακοινώσουν σύντομα μια συμφωνία που θα αποδέχεται τα περισσότερα από τα αιτήματα της Ρωσίας και στη συνέχεια να πουν στην Ουκρανία και την Ευρώπη να την δεχτούν ή να την αφήσουν», δήλωσε ο Μάλκολμ Τσάλμερς, αναπληρωτής γενικός διευθυντής στο Βασιλικό Ινστιτούτο Ηνωμένων Υπηρεσιών στο Λονδίνο.
Τα «αγκάθια» εντός ΕΕ
Δεν φοβούνται, όμως, μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι επίσης επιφυλακτικοί για κάποιους από τους δικούς τους. Ενώ η βιαστικά οργανωμένη σύνοδος κορυφής της Πέμπτης, μόλις λίγες ημέρες μετά τις λιγότερο επίσημες συναντήσεις στο Παρίσι και το Λονδίνο, σηματοδοτεί την πρόθεση να βρεθούν λύσεις, οι διπλωμάτες προετοιμάζονται ήδη για τον εκτροχιασμό του όλου εγχειρήματος από μια φιλορωσική ομάδα ηγετών, με επικεφαλής τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας.
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια ξεκάθαρη απειλή σε κλίμακα που κανείς μας δεν έχει ξαναδεί στη διάρκεια της ενήλικης ζωής του», έγραψε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε επιστολή της προς τους ηγέτες της ΕΕ, την περασμένη Τρίτη. «Το μέλλον μιας ελεύθερης και κυρίαρχης Ουκρανίας – το μέλλον μιας ασφαλούς και ευημερούσας Ευρώπης – κινδυνεύει», τόνισε χαρακτηριστικά.
Η αυριανή έκτακτη Σύνοδο Κορυφής έχει να αντιμετωπίσει δύο σημαντικά «αγκάθια» – τις θέσεις της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, που έχουν θέσει ανοιχτά τις διαφωνίες τους σε μια κοινή στάση στήριξης της Ουκρανίας από την ΕΕ, έχοντας βάλει τους δικούς τους αστερίσκους.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, που συναντήθηκε στη Βουδαπέστη με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, μετά την επιστολή που του έστειλε ο Όρμπαν, προτρέποντας την ΕΕ «να ξεκινήσει απευθείας συνομιλίες με την Ρωσία για μια κατάπαυση του πυρός και μια βιώσιμη ειρήνη στην Ουκρανία» και ζητώντας να μην υπάρξουν γραπτά συμπεράσματα στην έκτακτη σύνοδο, θα προσπαθήσει για την ενότητα. Ουδείς μπορεί να είναι σίγουρος ότι θα τα καταφέρει.
Οι θέσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Ουκρανία
Το σχέδιο συμπερασμάτων, που συντάχθηκε από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σε συνεργασία με την Πολωνία η οποία κατέχει την εξάμηνη προεδρία της ΕΕ, και την πρόεδρο της Κομισιόν, επικεντρώνεται σε δύο πυλώνες: την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή άμυνα και κάνει λόγο για πέντε βασικές αρχές που θέτει η ΕΕ:
– Καμία συζήτηση για την Ουκρανία δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή της ίδιας της Ουκρανίας, διασφαλίζοντας ότι η φωνή της θα είναι πρωταγωνιστική.
– Οι διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια πρέπει να περιλαμβάνουν την Ευρώπη, καθώς η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης και του κόσμου είναι αλληλένδετες.
– Μια κατάπαυση του πυρός θεωρείται εφικτή μόνο ως μέρος μιας ευρύτερης διαδικασίας για την επίτευξη ειρήνης, απορρίπτοντας προσωρινές λύσεις χωρίς ουσία.
– Οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία, που θα αποτρέπουν μελλοντική ρωσική επιθετικότητα.
– Η ειρήνη πρέπει να σέβεται πλήρως την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Για να επιτευχθεί η λεγόμενη «ειρήνη μέσω ισχύος», η ΕΕ τονίζει ότι η Ουκρανία πρέπει να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις.
Το σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Άμυνα
Στο δεύτερο σκέλος που αφορά στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, όπως επισημαίνεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και παρουσιάστηκε στο σχέδιο για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης» από την Ούρσουλα φον ντερ Λαιεν, η ΕΕ πρέπει «να είναι σε θέση να προμηθεύει εξοπλισμό στις ποσότητες και στους ρυθμούς που απαιτούνται. Αυτό θα συμβάλει επίσης στην τόνωση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής ανταγωνιστικότητας».
Αεράμυνα και πυραυλική άμυνα, πυροβολικό πυραύλων και πυρομαχικών, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, στρατηγικοί καταλύτες, μεταξύ άλλων, σε σχέση με το Διάστημα και την προστασία κρίσιμων υποδομών, στρατιωτική κινητικότητα, κυβερνοχώρος, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος, περιλαμβάνονται στον πρώτο κατάλογο των προτεραιοτήτων της ΕΕ σύμφωνα με την Κομισιόν, όπως και η προστασία και άμυνα των χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων συνόρων της.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει, άλλωστε, ότι μια ισχυρότερη και ικανότερη Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας «θα συμβάλλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια και είναι συμπληρωματική προς το ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει, για τα κράτη που είναι μέλη του, το θεμέλιο της συλλογικής τους άμυνας».
