Politica 89.8
Foreign Policy: Και όμως, η Τουρκία δεν κέρδισε τίποτα ακόμα στη Συρία
Όταν ο Τούρκος Χακάν Φιντάν ήταν ο πρώτος υπουργός Εξωτερικών που μετέβη στη Δαμασκό για να αγκαλιάσει μεταφορικά και κυριολεκτικά τον τζιχαντιστή de facto ηγέτη της Συρίας, και ο τελευταίος διατυμπανίζει ότι η Άγκυρα θα έχει προτεραιότητα στην ανοικοδόμηση της χώρας του, τότε εύλογα, ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Τουρκία είναι η πρώτη κερδισμένη από τη πτώση του μπααθικού καθεστώς.
Υπάρχουν όμως και εκείνοι που υποστηρίζουν να κρατάμε μικρότερο καλάθι, όσον αφορά στα υποτιθέμενα πλεονεκτήματα της Τουρκίας στη «νέα» Συρία που προέκυψε.
Με άρθρο του στο περιοδικό Foreign Policy ο Στίβεν Κουκ, ανώτερος συνεργάτης στην έδρα Eni Enrico Matei για τη Μ. Ανατολή και την Αφρική στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (CFR) δείχνει ξεκάθαρα ότι είναι ένας από αυτούς.
Είναι σαφές ότι ο αλ Τζολάνι έχει περισσότερες επιλογές για εξωτερικούς συνεργάτες από ό,τι είχε πριν από δύο μήνες
Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει μεγάλα εμπόδια για να καθιερωθεί ως ο εξωτερικός ισχυρός «μεσίτης» στη Δαμασκό, σύμφωνα με τον Κουκ.
Για τον Αμερικανό αναλυτή, μεγάλο μέρος του ισχυρισμού ότι η Τουρκία κέρδισε τη Συρία οφείλεται στο γεγονός ότι οι τζιχαντιστές κατάφεραν να εκτοπίσουν τον Άσαντ, κάτι που υποτίθεται ήθελε και η Άγκυρα.
Η Τουρκία δεν ήθελε πτώση Άσαντ
Όμως τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται, λέει ο Κουκ. «Η εγκεκριμένη από την Τουρκία επίθεση στο Χαλέπι που ξεκίνησε στα τέλη Νοεμβρίου 2024 είχε σκοπό να περιοριστεί. Αντί για την πτώση του Άσαντ, ο στόχος της Άγκυρας ήταν να πιέσει τον τότε Σύρο πρόεδρο να διαπραγματευτεί την εξομάλυνση Τουρκίας-Συρίας —ένας στόχος που η τουρκική κυβέρνηση είχε επιδιώξει τα δύο προηγούμενα χρόνια. Μόνο όταν κατέρρευσε ο συριακός στρατός, οι Τούρκοι αναθεώρησαν την πολιτική τους, ισχυριζόμενοι ότι ο θάνατος του Μπασάρ ήταν πάντα το σχέδιό τους».
Η συνεργασία Τουρκίας-HTS ήταν προφανώς παραγωγική, αλλά η ιδέα ότι η Άγκυρα είναι νικηφόρα στη Συρία προϋποθέτει ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει όλη τη δύναμη σε αυτή τη σχέση. Πιθανότατα το έκανε κάποτε, αλλά μετά το τέλος του καθεστώτος Άσαντ, το Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ χρειάζεται λιγότερο τον Ερντογάν, σύμφωνα με τον Αμερικανό αναλυτή.
Ο Κουκ εκτιμά ότι δηλαδή, ότι άνοιξε πλέον οι επιλογές για τον τζιχαντιστή ηγέτη της Συρίας Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζολάνι, θυμίζοντας ότι μετά την επίσκεψη Φιντάν, τερματίστηκε η η διπλωματική παρθενία της τζιχαντιστκής κυβέρνησης. Τη Δαμασκό επισκέφθηκαν, διπλωμάτες των ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας.
Ο αρχηγός πληροφοριών του Ιράκ έκανε το ταξίδι στη Συρία. Εκπρόσωποι της συριακής ηγεσίας έχουν επίσης προσεγγίσει τους γείτονές της. Ο μεταβατικός υπουργός Εξωτερικών, Asaad Hassan al-Shaybani, επισκέφθηκε το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, το Άμπου Ντάμπι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ντόχα στο Κατάρ και το Αμμάν στην Ιορδανία.
Έτσι, είναι σαφές ότι ο αλ Τζολάνι έχει περισσότερες επιλογές για εξωτερικούς συνεργάτες από ό,τι είχε πριν από δύο μήνες.
Ο μύθος της πολιτιστικής συγγένειας
«Η Τουρκία, φυσικά, δεν είναι έξω από αυτό, αλλά οι προσπάθειες των μεγάλων αραβικών κρατών να δημιουργήσουν επαφή και μια επιοικοδομητική σχέση με τους νέους ηγέτες της Συρίας υπογραμμίζουν την τουρκική αδυναμία στην περιοχή» υπογραμμίζει ο Κουκ, διαψεύδοντας τον ισχυρισμό της Άγκυρας ότι έχει μοναδική πολιτιστική συγγένεια με αραβικές.
«Είναι ένας ως επί το πλείστον κενός ισχυρισμός που βασίζεται στην (παρ)ανάγνωση της οθωμανικής ιστορίας. Σίγουρα, όλα αυτά τα χρόνια οι δημοσκοπήσεις έχουν δείξει σταθερά ότι ο Ερντογάν είναι δημοφιλής κυρίως λόγω της υποστήριξής του στους Παλαιστίνιους, υπάρχει αρκετός αριθμός Αράβων τουριστών στην Κωνσταντινούπολη και οι κάτοικοι της Μέσης Ανατολής έχουν αποδεδειγμένη αγάπη για τα τουρκικά τηλεοπτικά σαπούνια – αλλά αυτό δεν συνιστά πολιτιστική συγγένεια» λέει ο Κουκ.
«Ανεξάρτητα από την όποια συγγένεια μπορεί να αντιληφθούν οι Τούρκοι μεταξύ τους και των Σύριων, είναι πιθανό να ωχριά σε σύγκριση με αυτή των Σύριων με τους Άραβες συναδέλφους τους. Αυτό δίνει στη Σαουδική Αραβία, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Ιράκ, στην Ιορδανία και σε άλλους ένα πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας στη Δαμασκό» υποστηρίζει στην ανάλυσή του.
Κούρδοι: Ένα σύνθετο σενάριο
Όσον αφορά το ακανθώδες ζήτημα των κουρδικών Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG), η τουρκική κυβέρνηση πιστεύει ότι με το τέλος του καθεστώτος Άσαντ, θα μπορεί να αξιοποιήσει τις συνεργάσιμες πλέον συριακές δυνάμεις για αν εξουδετερώσει τους Κούρδους.
Για τον Κουκ, όμως αυτό το συνέριο έχει επιπλοκές. «Πρώτον, οι Κούρδοι δεν πρόκειται να αποδεχτούν πρόθυμα τη δική τους καταστροφή. Έχουν την ικανότητα να αντεπιτεθούν, γεγονός που δίνει στην Τουρκία την αζημίωτη προοπτική να πρέπει να πολεμήσει τη σύγκρουση των ανταρτών σε δύο μέτωπα —τη Συρία και το Ιράκ, όπου βρίσκεται το PKK».
Δεύτερον, προσθέτει ο Κουκ, το Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ δεν είναι απαραίτητα εταίρος στις προσπάθειες της Τουρκίας να αναλάβει τους Κούρδους. «Σε ένα απτό σημάδι ότι η τουρκική ισχύς στη Δαμασκό μετά τον Άσαντ δεν είναι αυτό που θέλει η Άγκυρα να πιστεύουν όλοι ότι είναι, ο Ερντογάν δήλωσε ότι περίμενε από τη νέα κυβέρνηση να τον βοηθήσει στην προσπάθειά της να καταστρέψει το YPG. Αυτή ήταν μια σιωπηρή παραδοχή των ορίων της τουρκικής ισχύος στη συριακή πρωτεύουσα».
Και όμως η Τουρκία… βγήκε κερδισμένη
Τέλος ο Αμερικανός αναλυτής είναι πεπεισμένος ότι η πρόωρη θριαμβολογία γύρω από την ιδέα ότι «η Τουρκία κέρδισε τη Συρία» δημιουργεί ένα σύνολο υποθέσεων και προσδοκιών που δεν είναι απαραίτητα θεμελιωμένες στην πραγματικότητα.
Ωστόσο, του Στήβεν Κουκ του διαφεύγουν τα εξής:
Το γεγονός ότι έπεσε ο Άσαντ από δυνάμεις που χορηγεί εδώ και χρόνια η Τουρκία είναι εκπληκτική εξέλιξη και σας μην το ήθελε εξαρχής, η Άγκυρα, όπως ισχυρίζεται Αμερικανός.
Η Άγκυρα αποκτάει ακόμα μεγάλη μόχλευση στη Συρία. Το γεγονός ότι παρελάυνουν από το μέγαρο του τζιχαντιστή ηγέτη και άλλες διπλωματικές αποστολές δεν μπορεί να μεταφράζεται ως υποβιβασμός της τουρκικής θέσης. Η Τουρκία είναι μια ισχυρή χώρα 90 εκατομμυρίων με κοινά σύνορα με τη Συρία. Καμία Γερμανία -που βρίσκεται σε οικονομικό ναδίρ- καμία Γαλλία -που αλλάζει συνεχώς κυβερνήσεις και καμία Ιταλία δεν μπορεί να προχωρήσει σε τόσο τολμηρές κινήσεις στη Συρία όσο η Άγκυρα που έχει ζωτικά συμφέροντα.
Εξάλλου, η εισβολή και του Ισραήλ στη Συρία, δεν αφήνει περιθώρια να αποστασιοποιηθεί και πολύ η Δαμασκός από τον βόρειο πάτρονά της. Μα ακόμα και αν οι Σύριοι νιώθουν μεγαλύτερη πολιτιστική εγκύτητα με τους άλλους Άραβες, παρά με τους Τούρκους, είναι δυνατόν οι Ιορδανοί, οι Ιρακινοί ή οι Καταρινοί να προσφέρουν όσα μπορεί η Άγκυρα, με πρώτα απ΄όλα ασφάλεια;
Για τον αλ-Τζολάνι -που κάποτε έσφαζε γυναίκες για μοιχεία– μια αγκαλιά με τον Φιντάν είναι 100 φορές πιο ζεστή από τις χειραψίες -όταν τις κάνει- με έναν Ταγιάνι.
in
