Black Friday: Η ιστορία πίσω από το όνομα της πιο καταναλωτικής ημέρας του χρόνου

Για χρόνια, την λεγόμενη Black Friday αγοραστές κατέκλυζαν τα τοπικά καταστήματα και εμπορικά κέντρα την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών των ΗΠΑ.

Η ημέρα αυτή έγινε η ανεπίσημη έναρξη της εορταστικής περιόδου αγορών, και σιγά σιγά άρχισε να εξαπλώνεται σε όλον τον κόσμο.

Μόνο που η φράση δεν χρησιμοποιούνταν πάντα έτσι.

Πριν η βιομηχανία λιανικού εμπορίου αναπροσδιορίσει τον όρο, είχε μια πολύ πιο δυσοίωνη σημασία.

Η προέλευση της Μαύρης Παρασκευής

Συνήθως, όταν πριν από το όνομα μίας ημέρας προηγείται η λέξη «μαύρο», αποτελεί ένδειξη ότι ήταν μια αρκετά κακή μέρα.

Η Μαύρη Παρασκευή είχε μια παρόμοια χροιά.

Η πρώτη χρήση της φράσης Black Friday χρονολογείται από το 1869 και δεν είχε καμία σχέση με τα χριστουγεννιάτικα ψώνια.

Σύμφωνα με την HuffPost, ήταν η ημέρα που η κατακόρυφη πτώση της τιμής του χρυσού προκάλεσε ένα κραχ στην αγορά, οι επιπτώσεις του οποίου έγιναν αισθητές στην οικονομία των ΗΠΑ για χρόνια.

Η Black Friday ως μέρα αγορών

Οι πρώτες αναφορές της Μαύρης Παρασκευής, όπως την ξέρουμε, λέγεται ότι έγιναν γύρω στη δεκαετία του 1950 ή του ’60 στη Φιλαδέλφεια.

«Το αστυνομικό τμήμα της Φιλαδέλφειας χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει το κυκλοφοριακό κομφούζιο και τον έντονο συνωστισμό των καταστημάτων λιανικής στο κέντρο της πόλης», λέει ο Ντέιβιντ Ζίλα, συγγραφέας του βιβλίου «How to Win at Shopping”.

Το Τμήμα Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα αναφέρει:

«Μαύρη Παρασκευή είναι η ονομασία που έχει δώσει το αστυνομικό τμήμα της Φιλαδέλφειας στην Παρασκευή που ακολουθεί την Ημέρα των Ευχαριστιών. Δεν αποτελεί ευχάριστο όρο. Η μέρα ανοίγει επίσημα την περίοδο των χριστουγεννιάτικων αγορών στο κέντρο της πόλης και συνήθως φέρνει τεράστια κυκλοφοριακά προβλήματα και υπερπλήρη πεζοδρόμια, καθώς τα καταστήματα στο κέντρο της πόλης κατακλύζονται».

Ωστόσο, η τοπική αστυνομία δεν ήταν η μόνη που απεχθανόταν αυτή την ημέρα.

«Η αναλογία του προσωπικού πωλήσεων προς τους πελάτες πρόσθεσε στο πανδαιμόνιο», δήλωσε ο Ζίλα.

“Black Friday” term origins:

The version we know is from the 1980’s where some stores would actually turn a nice profit (“in the black”) pic.twitter.com/ttSWSlZQ81

— Neville Medhora (@nevmed) November 28, 2024

Μετονομασία και επαναπροσδιορισμός

Όπως ήταν φυσικό, οι έμποροι λιανικής πώλησης δεν λάτρευαν τη χρήση του ζοφερού όρου «Μαύρη Παρασκευή» για να περιγράψουν μια από τις ημέρες με τα μεγαλύτερα έσοδά τους. Έτσι, έδωσαν μια θετική τροπή σε αυτό.

«Η Μαύρη Παρασκευή έρχεται να προστεθεί σε έναν μακρύ κατάλογο ημερών που έχουν αποκτήσει νέο νόημα με την πάροδο του χρόνου», δήλωσε η Ζίλα.

Ήδη από το 1961, οι επαγγελματίες των δημοσίων σχέσεων προσπάθησαν να αλλάξουν την αντίληψη του κοινού για τη Μαύρη Παρασκευή.

Σε ένα τεύχος του Public Relations News, ο συγγραφέας περιέγραψε τις προσπάθειες ενός γνωστού στελέχους δημοσίων σχέσεων να αλλάξει την ημέρα από «Black» σε «Big», προκειμένου να εδραιώσει τη φήμη της ως ημέρα οικογενειακής διασκέδασης και αγορών.

Τα μέσα ενημέρωσης συνεργάστηκαν για τη διάδοση των ειδήσεων σχετικά με την ομορφιά του χριστουγεννιάτικα στολισμένου κέντρου της Φιλαδέλφειας, τη χαρά της «οικογενειακής ημερήσιας εξόδου» στα πολυκαταστήματα κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου των Ευχαριστιών, τις αυξημένες εγκαταστάσεις στάθμευσης και τη χρήση πρόσθετων αστυνομικών για τη διασφάλιση της ελεύθερης ροής της κυκλοφορίας.

Η ονομασία Big Friday δεν έμεινε.

Ωστόσο οι συνεχείς προσπάθειες να δοθεί θετική διάσταση στην ημέρα τελικά απέδωσαν καρπούς.

H Black Friday σημερα

«Οι έμποροι λιανικής πώλησης δεν ασχολούνται σήμερα ιδιαίτερα με την προέλευση του ονόματος, αλλά έχουν εκμεταλλευτεί πλήρως την παγκόσμια αναγνώρισή της ως ημέρα (μαζί με την Cyber Monday) για να πραγματοποιούν σημαντικό μέρος των ετήσιων πωλήσεών τους», δήλωσε ο Ζίλα.

Μόνο οι διαδικτυακές πωλήσεις κατά τη διάρκεια της Black Friday 2019 έφτασαν το ποσό ρεκόρ των 7,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αυξημένες κατά 14% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Γιορτή καταναλωτισμού

Είναι μια σπουδαία ημέρα για τους εμπόρους, αλλά η Black Friday αντιπροσώπευε πάντα και τη σκοτεινή πλευρά του αμερικανικού καταναλωτισμού.

Κατά τη διάρκεια των ετών, τα ξέφρενα πλήθη που ανταγωνίζονται για τα εκπτωτικά εμπορεύματα έχουν οδηγήσει σε βία και τραυματισμούς, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 10 θανάτους.

Τα πράγματα έχουν συχνά πάρει μια πολύ σκοτεινή τροπή με έναν ιδιαίτερα ζοφερό ιστότοπο αφιερωμένο στις τραγωδίες που έχουν λάβει χώρα από το 2006  – που ονομάζεται Black Friday Death Count (Μέτρηση θυμάτων Black Friday).

Έτσι η Black Friday, που κάποτε ήταν απλώς μια ημέρα για την έναρξη των εορταστικών αγορών, έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο φαινόμενο μαζικών πωλήσεων, ξέφρενων δαπανών και ρεκόρ κερδών για τις εταιρείες.

Πρέπει λοιπόν να έχουμε στο νου μας ότι πίσω από τη γοητεία των προσφορών, κρύβεται ένας πολύπλοκος ιστός ανισότητας του πλούτου, εκμετάλλευσης της εργασίας και περιβαλλοντικής ζημίας.

Εν τέλει αυτό το ετήσιο ξεφάντωμα αγορών είναι κάτι περισσότερο από μια έξαρση εκπτώσεων – αντανακλά συστημικά ζητήματα στην οικονομία και την κοινωνία μας.

---