Politica 89.8
Τετραήμερη εργασία: Τα υπέρ και τα κατά – Προσοχή στο κενό μεταξύ θεωρίας και πράξης
Πανηγυρικά είναι τα ευρήματα της τελευταίας έρευνας για την τετραήμερη εργασία στη Βρετανία, ενώ ετοιμάζονται νομοθετικές αλλαγές που θα ευνοήσουν την επέκτασή της.
Όπως ανακοίνωσε το ίδρυμα «4 day Week Foundation», περισσότερες από 200 επιχειρήσεις έχουν μεταβεί εδώ και ένα χρόνο σε τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, χωρίς απώλεια αποδοχών για τους εργαζόμενους, με θετικά αποτελέσματα. Οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων που εφάρμοσαν το νέο μοντέλο δήλωσαν ότι «δεν το μετανιώνουν», σημειώνοντας ότι δεν υπάρχει καμία αλλαγή στην απόδοση, ενώ η πολιτική αυτή διευκόλυνε την πρόσληψη προσωπικού.
Ανάμεσα στις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στο πιλοτικό πρόγραμμα περιλαμβάνονται εταιρείες μάρκετινγκ, πληροφορικής, συμβουλευτικής και μη κερδοσκοπικοί φορείς, που συνολικά απασχολούν περισσότερους από 5.000 εργαζόμενους.
Το Ίδρυμα υποστηρίζει ότι οι λιγότερες εργάσιμες ημέρες βοηθάνε το προσωπικό να έχει περισσότερα κίνητρα, ενώ παράλληλα τους δίνεται «η ελευθερία να ζήσουν μια πιο ευτυχισμένη, πιο ολοκληρωμένη ζωή».
Πολύ καλό για να είναι αληθινό;
«Στην αρχή οι εργαζόμενοι νόμιζαν ότι είναι ‘πολύ καλό για να είναι αληθινό’ δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων PA η Κίρστεν Ντιν, οικονομική διευθύντρια του φορέα κοινωνικής στέγασης Melville της Σκοτίας. Όμως περισσότερο από ένα αργότερα «δεν μας βλέπω ποτέ να επιστρέφουμε στο προηγούμενο μοντέλο».
Η εταιρεία Melville διαχειρίζεται περισσότερες από 2.000 κατοικίες προς ενοικίαση σε ολόκληρη την κεντρική Σκωτία. Η υψηλή ικανοποίηση των ενοικιαστών και η γρήγορη εκμίσθωση των ακινήτων ήταν δείκτες ότι το προσωπικό εξακολουθούσε να κάνει σωστά τη δουλειά του και μετά την αλλαγή στην τετραήμερη εργασία.
Επικρίσεις για «τεμπελιά»
Οι επικριτές της τετραήμερης εβδομάδας, εν τω μεταξύ, την έχουν χαρακτηρίσει «τεμπέλικη». Χαρακτηριστικά, η ομάδα πίεσης «TaxPayers’ Alliance» – η «Συμμαχία των Φορολογούμενων» ξεκίνησε εκστρατεία με τίτλο «Stop the clock off» για να αντιταχθεί στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα που υιοθετούν το σύστημα της τετραήμερης εργασίας.
Μια άλλη εταιρεία που έχει προσφέρει στο προσωπικό της τετραήμερο σχήμα εργασίας είναι η Brook, μια φιλανθρωπική οργάνωση που λειτουργεί κλινικές σεξουαλικής υγείας σε όλη την Αγγλία για τις τοπικές αρχές.
Η συμπίεση του τυπικού φόρτου εργασίας σε λιγότερες μέρες θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες
Ο Σαμ Χεπχουορθ, επικεφαλής επικοινωνίας της φιλανθρωπικής οργάνωσης, δήλωσε: «Δεν θα χαρακτήριζα κανέναν εδώ τεμπέλη». Τα μέλη του υγειονομικού προσωπικού «κάνουν μια πολύ απαιτητική δουλειά, με ασθενείς που πάσχουν από δύσκολες καταστάσεις. Αυτό μπορεί να τους επιβαρύνει, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά. Για να μπορέσουν να διατηρήσουν αυτό το επίπεδο δέσμευσης, χρειάζονται λίγο παραπάνω χρόνο για να μην καούν», δήλωσε ο υπεύθυνος της Brook.
Θετική εμπειρία
Ωστόσο, παραδέχτηκε ότι χρειάστηκε να αλλάξουν οι βάρδιες, για να παραμείνουν οι κλινικές ανοιχτές για τον ίδιο αριθμό ημερών με πριν και ότι το διοικητικό προσωπικό αναγκάστηκε να οργανώνει «πιο έξυπνα τον χρόνο του» για να κάνει τη δουλειά του σε λιγότερες ώρες.
Ο ίδιος δήλωσε ότι το 86% των ατόμων που συμμετείχαν στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος το 2023 αξιολόγησαν την εμπειρία τους ως «πολύ θετική», ενώ το 87% δήλωσε ότι είτε διατήρησε είτε βελτίωσε τα κίνητρά τους. Οι εννέα στους δέκα δήλωσαν ότι η εταιρεία θα πρέπει να συνεχίσει το πρόγραμμα. Μετά την αρχική δοκιμή το 2023, τα αφεντικά της φιλανθρωπικής οργάνωσης επέλεξαν να προσφέρουν το μικρότερο ωράριο σε μόνιμη βάση, δήλωσε ο κ. Χέπγουορθ. «Αποφασίσαμε ότι ήταν μονόδρομος για μας να συνεχίσουμε», είπε.
Πότε η τετραήμερη εργασία δεν είναι και τόσο καλή ιδέα
Το δικαίωμα να ζητά κανείς σύντομη εβδομάδα εργασίας, με τέσσερις μεγαλύτερες «βάρδιες» και τρία ρεπό, προτείνεται στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας για την ευέλικτη εργασία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Γνωστό και ως εργασία με «συμπιεσμένο ωράριο», το πρόγραμμα αυτό μπορεί να ακούγεται ελκυστικό, με αναφορές που υποστηρίζουν βελτιωμένη αποδοτικότητα και παραγωγικότητα. Και, φυσικά, χωρίς περικοπή μισθού για τους εργαζόμενους.
Ωστόσο, όπως υποστηρίζουν ερευνητές του πανεπιστημίου του Surrey στο επιστημονικό περιοδικό Τhe Conversation, η συμπίεση του τυπικού φόρτου εργασίας σε λιγότερες μέρες θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες.
Συμπιεσμένο ωράριο
Σύμφωνα με την προτεινόμενη νομοθεσία, η «συμπίεση» της εργάσιμης εβδομάδας δεν συνεπάγεται σε καμία περίπτωση ότι το προσωπικό θα εργάζεται λιγότερες ώρες.
Αντιθέτως, σημαίνει ότι, αντί κάποιος να εργάζεται 7,5 ώρες την ημέρα για πέντε ημέρες (όπως είναι το τυπικό ωράριο στη Βρετανία) θα εργάζεται 9,4 ώρες την ημέρα για τέσσερις ημέρες, σχεδόν δύο ώρες περισσότερο κάθε εργάσιμη ημέρα.
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι περισσότερες ώρες εργασίας οδηγούν σε περισσότερα λάθη και ατυχήματα. Ενδεικτικά, ο κίνδυνος εργατικού ατυχήματος είναι κατά μέσο όρο 13% υψηλότερος για μια δεκάωρη βάρδια σε σχέση με μια οκτάωρη βάρδια.
Ένας άλλος κίνδυνος της «συμπιεσμένης εργάσιμης εβδομάδας», υποστηρίζουν οι ερευνητές, είναι η απώλεια ύπνου, που δεν αναπληρώνεται με το να ξεκουραστούν μια μέρα παραπάνω.
Τα συμπιεσμένα ωράρια ενδέχεται να οδηγήσουν τότε και σε «συμπιεσμένο ύπνο» και να επιτείνουν τα ακανόνιστα μοτίβα ανάπαυσης ή το λεγόμενο «χρόνιο χρέος ύπνου» – όταν συσσωρεύεις ώρες που σου λείπει ύπνος.
Ο ακανόνιστος ή ανεπαρκής ύπνος συνδέεται όλο και περισσότερο με υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη, καρδιαγγειακών παθήσεων, παχυσαρκίας, ορισμένων μορφών καρκίνου και άνοιας – τις κύριες αιτίες θνησιμότητας στις ανεπτυγμένες χώρες.
Ελαστική εργασία
Το ερώτημα που θέτουν οι ερευνητές του πανεπιστημίου του Surrey είναι το εξής: Εάν η ιδέα των λιγότερων αλλά μεγαλύτερων εργασιακών βαρδιών γίνει αποδεκτή, τι θα συμβεί στη συνέχεια; Γιατί να μην προταθούν τρεις εργάσιμες ημέρες των 12,5 ωρών την εβδομάδα ή δύο εργάσιμες ημέρες των 18,75 ωρών; Γιατί να μην εργάζονται 24 ώρες την ημέρα και στη συνέχεια να εργάζονται μόνο οκτώ ημέρες το μήνα;
Η ετυμηγορία των ειδικών είναι πως το συμπιεσμένο ωράριο εργασίας μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμο και αποτελεσματικό σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά δεν πρέπει να υιοθετείται άκριτα.
Η νέα νομοθεσία θα πρέπει να ενσωματώνει επαρκείς οδηγίες και προστασία τόσο για τους εργοδότες όσο και για τους εργαζόμενους, και επιπλέον να βασίζεται σε στοιχεία. Με φορητή τεχνολογία όπως τα smartwatches για την παρακολούθηση της συμπεριφοράς, θα πρέπει να είναι εφικτή η συλλογή πληροφοριών σχετικά με τον ύπνο, την υγεία, τα παρ’ ολίγον ατυχήματα και τα ατυχήματα. Στη συνέχεια, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μαθηματικά μοντέλα και τεχνητή νοημοσύνη για τον σχεδιασμό εξατομικευμένων προγραμμάτων εργασίας που θα είναι υγιή και παραγωγικά για όλους, καταλήγουν οι επιστήμονες.
