Συντάξεις: «Κύμα» φυγής εξαιτίας και του δημογραφικού – Οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν το 2024

Προ των πυλών βρίσκεται η «βόμβα» του δημογραφικού για τις συντάξεις. Μια ενδεχόμενη αύξηση στα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης δεν μπορεί να αποκλειστεί αλλά αναμένεται να απασχολήσει την ελληνική κυβέρνηση σε μεταγενέστερο χρόνο (2027) αφού δεν κρίνεται αναγκαία μια άμεση παρέμβαση.

Η χώρα μας, επί του παρόντος, «μετράει» το 23% του πληθυσμού της σε ηλικίες άνω των 65 ετών και εντάσσεται στις πλέον γερασμένες της ΕΕ. Τις επόμενες δεκαετίες αυτή η τάση όχι μόνο δεν θα υποχωρήσει αλλά θα ενταθεί.

Η Ελλάδα έχοντας το 23% του πληθυσμού της 65 ετών και άνω εντάσσεται στις πλέον γερασμένες χώρες της Ε.Ε ενώ θα παραμείνει στην ομάδα αυτή και τις επόμενες δεκαετίες.

Μέχρι το 2050, ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, θα αναδειχθεί «πρωταθλήτρια» με τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού (35%) σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Η Ελλάδα κινδυνεύει με έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και υπεργηρίας

Ξεπέρασαν τις 200.000 οι αιτήσεις συνταξιοδότησης το 2024

Έχοντας τα παραπάνω δεδομένα οι τάσεις «φυγής» των ασφαλισμένων που έχουν τη δυνατότητα αποχώρησης ενισχύθηκαν (και) από τις δραματικές προβλέψεις για το δημογραφικό, αλλά και τα σενάρια περί αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης πριν από το 2027.

Η πληθυσμιακή συρρίκνωση αλλά και η γήρανση του πληθυσμού θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στο ασφαλιστικό σύστημα.

Τα πρώτα «καμπανάκια» έχουν ήδη αρχίσει να χτυπούν με το κύμα συνταξιούχων να μεγαλώνει αισθητά παρά το γεγονός πως οι συντάξιμες αποδοχές είναι χαμηλότερες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΑΤΛΑΣ από το καλοκαίρι (2024) είχε φανεί ότι θα είχαμε ακόμη μία χρονιά με σημαντική αύξηση των συνταξιούχων. Συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του έτους υποβλήθηκαν 99.434 νέες αιτήσεις οριστικής κύριας σύνταξης στον ΕΦΚΑ (+4,6% σε σύγκριση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα). Στο 11μηνο οι αιτήσεις ξεπέρασαν τις 185.000 και στο τέλος Δεκεμβρίου έκλεισαν στις 201.000.

Το 2023 είχαν υποβληθεί 190.368 αιτήσεις για συντάξεις λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου.

Τα πρώτα «καμπανάκια» έχουν ήδη αρχίσει να χτυπούν με το κύμα συνταξιούχων να μεγαλώνει αισθητά

Το σημερινά όριο συνταξιοδότησης

Το δημογραφικό πράγματι αποτελεί ένα μεγάλο «πονοκέφαλο» κάτι που αναδεικνύουν και τα νούμερα με την αναλογία συνταξιούχων – ασφαλισμένων να είναι σήμερα 1 προς 1,66 και σε 15 χρόνια, αναμένεται να υποχωρήσει στο 1,25. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για την πληρωμή των συντάξεών τους.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 62 με 40 χρόνια ασφάλισης ή στα 67 με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης έως το 2026. Από το 2027 δεν είναι βέβαιο αν θα διατηρηθούν τα ίδια όρια ή αν θα αυξηθούν ακολουθώντας το προσδόκιμο ζωής, εφόσον αυτό αυξηθεί.

Μέχρι σήμερα δεν χρειάστηκε να γίνει καμία αλλαγή, αφενός γιατί τα όρια ηλικίας ανήλθαν στα 62 και 67 (από 60 και 65) και αφετέρου διότι, λόγω της πανδημίας, το προσδόκιμο ζωής δεν αυξήθηκε, οπότε δεν έγινε καμία περαιτέρω προσαρμογή των ορίων ηλικίας.

Η Ελλάδα έχει από τους χαμηλότερους ρυθμούς γεννήσεων στην Ευρώπη

Δύο μέτρα και δύο επιπλέον λόγοι για τη φυγή προς τη συνταξιοδότηση

Με τα σημάδια να μην είναι ενθαρρυντικά, ως «φάρμακο» στο δημογραφικό πρόβλημα η Morgan Stanley εξετάζει μια σειρά από σενάρια, προτείνοντας λύσεις που όπως παραδέχεται δεν είναι ούτε εύκολες ούτε ευχάριστες. Για την ακρίβεια, τουλάχιστον δύο από τα μέτρα που προτείνονται αποτελώντας τη γνωστή νεοφιλελεύθερη συνταγή είναι: Η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και η αύξηση των ωρών απασχόλησης.

Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε πως πέραν της σεναριολογίας περί πιθανής αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης άλλοι δύο λόγοι που ενδεχομένως συνέβαλαν στο «κύμα» εξόδου είναι η δυνατότητα εργασίας των συνταξιούχων χωρίς πέναλτι στη σύνταξή τους αλλά και η ωρίμαση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος της γενιάς των baby boomers.