Συμφωνία – σταθμός για τον Προϋπολογισμό της ΕΕ: Πόσα θα πάρει η Ελλάδα και πότε

Μετά από δέκα εβδομάδες οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου με την Προεδρία του Συμβουλίου έφτασαν σε συμβιβασμό για τις λεπτομέρειες του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2021-2027κάνοντας ένα σημαντικό βήμα για την ενεργοποίηση του πακέτου ανάκαμψης ύψους 1,8 τρισ. ευρώ. Το κείμενο της συμφωνίας φέρνει το ευχάριστο νέο της αύξησης ύψους 16 δισ. ευρώ στο πακέτο που είχε συμφωνηθεί στη Σύνοδο Κορυφής τον Ιούλιο και αυτό ουσιαστικά σημαίνει πως έξτρα  15 δισ. ευρώ θα ενισχύσουν προγράμματα για την προστασία των πολιτών από την πανδημία, την παροχή ευκαιριών στην επόμενη γενιά και τη διαφύλαξη των ευρωπαϊκών αξιών, ενώ 1 δισ. ευρώ θα διατεθεί για την αύξηση της ευελιξίας την αντιμετώπιση μελλοντικών αναγκών και κρίσεων.

Τα πρόσθετα κονδύλια θα αντληθούν κυρίως από πρόστιμα στον τομέα του ανταγωνισμού (τα οποία πρέπει να καταβάλλουν οι εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ), ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τριπλασιάζει σε πραγματικούς όρους τα κονδύλια για το πρόγραμμα EU4Health. Όσον αφορά τις δαπάνες των κονδυλίων της ΕΕ στο πλαίσιο του «Next Generation EU» τα τρία θεσμικά όργανα θα συνεδριάζουν τακτικά για να αξιολογούν την χρήση των κονδυλίων και το Κοινοβούλιο, μαζί με το Συμβούλιο, θα ελέγχουν τυχόν αποκλίσεις από τα σχέδια που έχουν συμφωνηθεί προηγουμένως. Επίσης, θα εφαρμόζονται βελτιωμένες μεθοδολογίες παρακολούθησης του κλίματος και της βιοποικιλότητας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τουλάχιστον το 30% του συνολικού ποσού του προϋπολογισμού της Ένωσης και οι δαπάνες του Next Generation EU θα στηρίξουν τους κλιματικούς στόχους, καθώς και να διασφαλιστεί ότι 7,5% των ετήσιων δαπανών θα πραγματοποιείται για τους στόχους βιοποικιλότητας από το 2024, το οποίο θα ανέλθει σε 10% από το 2026.

Όπως εξηγεί στο In.gr και στα tanea.gr, ο Γιώργος Μελέας  εθνικός εμπειρογνώμονας στην  Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, η συμφωνία αυτή, ουσιαστικά σημαίνει πως το Κοινοβούλιο ισχυροποίησε την θέση του σχετικά με την διαδικασία υλοποίησης των προγραμμάτων ανάκαμψης. “Το Κοινοβούλιο εξασφάλισε ότι τα τρία θεσμικά όργανα θα συνεδριάζουν τακτικά για την αξιολόγηση της εκτέλεσης των κονδυλίων που σχετίζονται με το πρόγραμμα ανάκαμψης ενώ έλαβε 16 δισεκατομμύρια ευρώ πάνω από το πακέτο που συμφώνησαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στη σύνοδο κορυφής τους τον Ιούλιο”, αναφέρει ο κ. Μελέας και συμπληρώνει “τα πρόσθετα κεφάλαια δεν απαιτούν νέα συμφωνία των ηγετών των κρατών μελών αλλά θα αντληθούν κυρίως από ποσά που αντιστοιχούν σε πρόστιμα ανταγωνισμού (τα οποία οι εταιρείες πρέπει να πληρώσουν όταν δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ) και θα παραμείνουν στα ταμεία του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Τα 15 δισ. ευρώ θα ενισχύσουν εμβληματικά προγράμματα (Πράσινη Συμφωνία, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, EU 4 Health) για την προστασία των πολιτών από την πανδημία COVID-19 και τα οποία θα προσφέρουν ευκαιρίες στην επόμενη γενιά ενώ θα διατηρήσουν τις ευρωπαϊκές αξίες. To 1 δισεκατομμύριο ευρώ θα λειτουργήσει ως απόθεμα σε τυχόν μελλοντικές κρίσεις και θα αυξήσει την ευελιξία του ΠΔΠ για την αντιμετώπιση μελλοντικών αναγκών που τυχόν προκύψουν”.

Πότε στέλνει η Ελλάδα το σχέδιο στην Κομισιόν, τι θα λάβουμε το 2021

Υπενθυμίζεται πως η Ελλάδα θα λάβει 32 δισ. ευρώ (17% του ΑΕΠ του 2019) από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, από τα οποία το 60% θα είναι με τη μορφή επιχορήγησης.  Ο Νίκος Μαντζούφας είναι ο πρώτος διοικητής της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης με τριετή θητεία ο οποιος και θα τρέχει το πρότζεκτ, όπου το οικονομικό επιτελείο εκτιμά πως το επόμενο έτος θα αρχίζουν να εισρέουν τα πρώτα ποσά που υπολογίζονται στα 5,5 δισ. ευρώ. Η υποβολή του προσχεδίου από την Ελλάδα υπολογίζεται εντός του Νοεμβρίου και θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου. Η αναλυτική αξιολόγηση των έργων, των προγραμμάτων και η διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα είναι έως τις 15 Ιανουαρίου του επόμενου έτους, ενώ η παρουσίαση στο ελληνικό Κοινοβούλιο αναμένεται τον ερχόμενο Ιανουάριο, με την τελική κατάθεση του σχεδίου να προγραμματίζεται το Φεβρουάριο.

Η πρώτη φάση είναι η κατάθεση έργων και μεταρρυθμίσεων και η δεύτερη, τελική φάση θα γίνει, μεταξύ άλλων, με βάση τα εξής χαρακτηριστικά: Ωριμότητα, ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα, πολύ ισχυρή πιθανότητα επίτευξης ποσοτικών στόχων, ισχυρό αναπτυξιακό και κοινωνικό αποτύπωμα, κινητοποίηση ιδιωτικών πόρων. Σημαντική είναι η συνάφεια με την πράσινη ανάπτυξη και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, όπου απαιτείται επίτευξη των ελάχιστων απαιτούμενων στόχων για το σύνολο του πλάνου – 37% για πράσινες επενδύσεις και  20% στον ψηφιακό τομέα.   Ενδεικτικά έργα είναι τα γρήγορα δίκτυα 5G, έξυπνες πόλεις, αλλά και ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, διασύνδεση δικτύων μεταφοράς και διανομής, φράγματα και αντιπλημμυρικά έργα, ηλεκτροκίνηση και διαχείριση και επεξεργασία στερεών αποβλήτων και λυμάτων.  Τα βασικά στοιχεία αφορούν τη  μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία, το ψηφιακό μετασχηματισμό, την απασχόληση,  τις δεξιότητες, τη κοινωνική συνοχή, τις ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά και την απλοποίηση φορολογίας και ψηφιακή καταπολέμηση φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής.

Χρηματοδότηση

Τις επόμενες εβδομάδες, θα συνεχίσουν οι συνομιλίες μεταξύ των νομοθετών της ΕΕ και των κυβερνήσεων σχετικά με τις λεπτομέρειες του δανεισμού των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων 672,5 δισ. θα διανεμηθούν μεταξύ των κυβερνήσεων ως δάνεια και επιχορηγήσεις βάσει των εθνικών τους σχεδίων ανάκαμψης που θα περιλαμβάνουν διάφορα σχέδια και μεταρρυθμίσεις. Οι ευρωβουλευτές ζητούν το ποσό των 672,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια να διατεθεί για τη χρηματοδότηση εθνικών μέτρων που στοχεύουν στην άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας, αρχής γενομένης από την 1η Φεβρουαρίου του 2021.

Επιδιώκουν η χρηματοδότηση να είναι διαθέσιμη για τέσσερα έτη (αντί για τρία, όπως πρότεινε το Συμβούλιο) και οι κυβερνήσεις της ΕΕ να μπορούν να ζητούν έως και 20% προχρηματοδότηση για τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, αντί του προτεινόμενου 10%, ώστε να μπορούν να αντιδρούν ταχύτερα και να κάνουν περισσότερα.

Αποπληρωμή

Το μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο κόστος αποπληρωμής του χρέους από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα πρέπει να επιβαρύνει τα καθιερωμένα επενδυτικά προγράμματα του πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο ούτε να προκαλέσει μεγάλη αύξηση των εισφορών για τα κράτη μέλη βάσει του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος. Ως εκ τούτου, οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν καταρτίσει χάρτη πορείας για την θέσπιση νέων ιδίων πόρων κατά την επόμενη επταετία. Αυτός ο χάρτης πορείας ενσωματώνεται στη «διοργανική συμφωνία», η οποία είναι νομικά δεσμευτικό κείμενο. Εκτός από τη συνεισφορά για τη χρήση πλαστικών από το 2021, ο χάρτης πορείας περιλαμβάνει έναν ίδιο πόρο βασιζόμενο στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών «ETS» (από το 2023, πιθανώς συνδεδεμένο με μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα), μια ψηφιακή εισφορά (από το 2024) και έναν ίδιο πόρο που βασίζεται στον φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, καθώς και χρηματοδοτική συνεισφορά που συνδέεται με τον εταιρικό τομέα ή μια νέα κοινή βάση φορολογίας εταιρειών (από το 2026).