Στη δίνη της ακρίβειας η Ελλάδα

Σε ισχυρή πληθωριστική δίνη θα στροβιλίζονται για αρκετούς μήνες νοικοκυριά και οικονομία. Το κύμα ακρίβειας από την ενέργεια έχει εξαπλωθεί στα είδη διατροφής και χτυπά τον πυρήνα των οικογενειακών προϋπολογισμών, προκαλώντας ταυτόχρονα έντονο πονοκέφαλο στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης που επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της πληθωριστικής καταιγίδας.

Η ανάφλεξη της ακρίβειας θέτει θέμα επέκτασης των μέτρων στήριξης για την αναπλήρωση των απωλειών στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται εγκλωβισμένη στα στενά δημοσιονομικά περιθώρια. Η άσκηση δεν είναι καθόλου εύκολη για το οικονομικό επιτελείο αφού θα πρέπει να διατηρηθεί η ισορροπία ανάμεσα στο κόστος των μέτρων στήριξης και στην αποφυγή κραδασμών στον προϋπολογισμό που θα έθεταν σε κίνδυνο τον στόχο για αποκλιμάκωση του πρωτογενούς ελλείμματος στο 1,4% του ΑΕΠ.

Παρέκκλιση από τον στόχο θεωρείται δεδομένο – στις νέες συνθήκες νομισματικής πολιτικής και υπό την προοπτική επαναφοράς στόχων και κανόνων δημοσιονομικών το 2023 – πως θα προκαλούσε την αντίδραση των αγορών στο κόστος δανεισμού του Δημοσίου. Σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης οι αποδόσεις των ομολόγων αυξάνονται, όμως η Ελλάδα καταγράφει πολλαπλάσια αύξηση του spread έναντι του γερμανικού δεκαετούς τίτλου, πληρώνοντας το τίμημα του υψηλότερου δημόσιου χρέους της ευρωζώνης και της ανυπαρξίας επενδυτικής βαθμίδας.

Οι νεότερες προβολές της Κομισιόν δείχνουν επιδείνωση της πληθωριστικής κρίσης τόσο στην ευρωζώνη όσο και στην Ελλάδα. Ειδικά για τη χώρα μας αναμένεται εκτίναξη του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή στο 4,6% το πρώτο τρίμηνο του έτους από 3,7% το τελευταίο τρίμηνο του 2021 και μερική αποκλιμάκωση το επόμενο διάστημα, με τον ρυθμό αύξησης να διαμορφώνεται στο 3,6% το δεύτερο τρίμηνο, στο 2,7% το τρίτο τρίμηνο και να πέφτει στο 1,7% το τελευταίο τρίμηνο του 2022.

Ο πληθωρισμός εκτιμάται ότι θα τρέξει φέτος με εξαπλάσια ταχύτητα σε σχέση με το 2021, με 3,1% από 0,6% και αρνητική μεταβολή κατά 1,3% το 2020. Η ένταση της ακρίβειας θα περιοριστεί αλλά δεν θα εξαλειφθεί ούτε το 2023, οπότε η μεταβολή των τιμών κατά μέσο όσο τοποθετείται στο 1,1%, παραμένοντας υψηλότερη από το 2020.

3+1 κυβερνητικά αντίδοτα

Με φόντο την έκρηξη του πληθωρισμού η κυβέρνηση για να αναπληρώσει μέρος των απωλειών στα εισοδήματα των πολιτών ξεδιπλώνει ένα πακέτο με μέτρα μόνιμου χαρακτήρα, ενώ ταυτόχρονα σχεδιάζει νέες έκτακτες παρεμβάσεις. Το πακέτο περιλαμβάνει:

1. Κούρεμα ΕΝΦΙΑ. Οκτώ στους δέκα ιδιοκτήτες ακινήτων θα δουν τον φετινό λογαριασμό του φόρου ακινήτων να είναι μειωμένος σε σχέση με πέρυσι, παρά την αύξηση των αντικειμενικών αξιών. Το ψαλίδι στον ΕΝΦΙΑ σημαίνει ότι θα φέρει μια έμμεση αύξηση του καθαρού εισοδήματος των φορολογουμένων που διαθέτουν ακίνητη περιουσία κατά 350 εκατ. ευρώ.
2. Αύξηση κατώτατου μισθού. Η δεύτερη αύξηση του κατώτατου μισθού θα αποφασιστεί τον Απρίλιο για να ενεργοποιηθεί από την 1η Μαΐου. Η αύξηση αναμένεται να κινηθεί πάνω από 6% και θα γίνει υπό το βάρος υψηλού πληθωρισμού μέσα στο πρώτο τρίμηνο. Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα παρασύρει και μια σειρά από επιδόματα, με έμφαση στο επίδομα ανεργίας.
3. Εκτακτο «δώρο Πάσχα». Η κυβέρνηση σχεδιάζει να χορηγήσει ένα έκτακτο επίδομα στα ευάλωτα νοικοκυριά, με τις τελικές αποφάσεις να αναμένονται στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου, καθώς τότε θα υπάρχει πλήρης και σαφής εικόνα της πορείας προϋπολογισμού. Τα έσοδα που θα έχουν εισρεύσει στα κρατικά ταμεία τον Φεβρουάριο θα καθορίζουν τα δημοσιονομικά περιθώρια για τους δικαιούχους και το ύψος του έκτακτου επιδόματος. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, τα έσοδα του Φεβρουαρίου εμφανίζουν πλεόνασμα 500 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας την τρύπα 224 εκατ. ευρώ που εμφάνισαν οι φορολογικές εισπράξεις τον Ιανουάριο και αφήνοντας χώρο περίπου 250 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, όπως αναφέρουν αρμόδιοι παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, ακόμη είναι νωρίς για να ληφθούν αποφάσεις σχετικά με την έκτακτη οικονομική ενίσχυση. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η έκτακτη οικονομική ενίσχυση θα διατεθεί πολύ στοχευμένα, με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, και σε πρώτο πλάνο βρίσκονται χαμηλοσυνταξιούχοι και άνεργοι.
4. Επιδοτήσεις. Για τη φωτιά στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου η κυβέρνηση έχει επιστρατεύσει μηνιαίες επιδοτήσεις 350-400 εκατ. ευρώ. Μέχρι τώρα, οι επιδοτήσεις χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης χωρίς να χρειάζεται να συνδράμει ο κρατικός προϋπολογισμός. Αν ο ενεργειακός εφιάλτης κρατήσει πολύ ακόμα, πέραν του πρώτου εξαμήνου, τότε θα χρειαστεί το υπουργείο Οικονομικών να καλύψει το κόστος από τον κρατικό προϋπολογισμό.