Politica 89.8
Η τελευταία, «μαγική» εικόνα της τουρκικής οικονομίας θυμίζει κάτι από τις ημέρες του 2017. Από τις ελάχιστες εξαιρέσεις παγκοσμίως εν μέσω πανδημίας, αναπτύχθηκε με ρυθμό 5,9% στο τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους και 1,8% για όλο το 2020.
Έτσι και προ τετραετίας -γράφει ο Σελτζούκ Γκοκλούκ στο πρακτορείο Bloomberg- η οικονομία της Τουρκίας είχε ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης ακόμα κι από εκείνον της Κίνας.
Παρ’ όλα αυτά, ο Τσαρλς Ρόμπερτσον της Renaissance Capital είχε από τότε προβλέψει ότι η κατάληξη δεν θα ήταν καλή. Πράγματι, όύτε έναν χρόνο μετά από αυτές τις δηλώσεις του, η λίρα κατέρρευσε υπό το βάρος του του διογκούμενου χρέους και της «υπερθέρµανσης» της οικονοµίας.
Τώρα, γράφει το Bloomberg, o επικεφαλής οικονομολόγος της Renaissance Capital προβλέπει επανάληψη του ίδιου σεναρίου, μέσα στην επόμενη διετία, σε πείσμα των τελευταίων δεδομένων.
Μπορεί, χάρη στο ράλι των τουρκικών assets, η λίρα να σημείωσε τις καλύτερες επιδόσεις, μετά τις αλλαγές στην κεφαλή του υπουργείου Οικονομικών και της Κεντρικής Τράπεζας.
Μπορεί αρκετοί επενδυτές να αναμένουν τώρα μία πιο ορθολογιστική νομισματική πολιτική από την νέα ομάδα του προέδρου Ερντογάν, έπειτα από χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών να τεθεί υπό έλεγχο ο πληθωρισμός και ταυτόχρονα χαμηλά τα επιτόκια.
Ωστόσο, ο Ρόμπερτσον δεν πείθεται και εξηγεί τους λόγους.
Κύκλος ακραίων διακυµάνσεων
«Στην παρούσα φάση, εκτιμώ πως θα υπάρξει νέος κύκλος ακραίων διακυμάνσεων, με μειώσεις επιτοκίων στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, που θα οδηγήσουν σε ισχυρή πιστωτική επέκταση το 2022, λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2023, και στη συνέχεια θα έχουμε κατάρρευση».
Είναι διαφορετικά αυτή τη φορά;
«Έχουμε δει πολλές φορές που πείστηκε ο Ερντογάν ότι έπρεπε να κάνει κάτι. Κάθε φορά, το κόστος ήταν όλο και πιο μεγάλο και βραχύβια τα κέρδη. Δείτε το ύψος των επιτοκίων στην Τουρκία. Όλες οι άλλες βασικές αναδυόμενες αγορές έχουν σήμερα επιτόκια κάτω από το 5%. Δεν πιστεύω ιδιαίτερα ότι ο Ερντογάν έμαθε από το πάθημά του. Οι δηλώσεις του μόλις προ εβδομάδας, παρατηρεί, δείχνουν ότι είναι προς το παρόν τηρεί υπεύθυνη στάση. Με την πρώτη ευκαιρία, ωστόσο, θα πρέπει να αναμένουμε ότι η Τουρκία θα επιστρέψει στο μοντέλο ανάπτυξης με πιστωτική επέκταση και πάλι».
Θέμα επιλογών
«Ακόμη μία φορά, η Τουρκία έχει επιλογή. Έχει πολύ φθηνό νόμισμα, μπορεί να πορευτεί βάσει ενός μοντέλου εξαγωγών, που θα στηρίξει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και θα φέρει δολάρια και ευρώ για επενδύσεις. Καλό θα ήταν η Κεντρική Τράπεζα να τιθασεύσει τον πληθωρισμό σε μόνιμη βάση, με μία παρατεταμένη περίοδο υψηλών επιτοκίων.
Αυτό θα αποτελούσε την καλύτερη μακροπρόθεσμη εκδοχή για την Τουρκία. Πρόκειται για ένα σενάριο ανάπτυξης στο 3% ή 4% σε ετήσια βάση κι όχι στο 6% εώς 7% για κάποια χρόνια, με συνέχεια την κατάρρευση».
Ελέγχοντας τον πληθωρισμό
«Οι αγορές θα χρειαστούν αποδείξεις, με τη μορφή σταθερά θετικών πραγματικών επιτοκίων, σε βάθος χρόνου. Σε αυτή τη φάση, δεν έχουν θετικά επιτόκια, αναφέρει. Το επιτόκιο της Κεντρικής Τράπεζας είναι περίπου όσο και ο πληθωρισμός. Αυτό που πρέπει να κάνει είναι να κρατήσει στο μέλλον τα πραγματικά επιτόκια σε υψηλά επίπεδα».
Μικρότεροι κύκλοι
«Υποψιάζομαι ότι οι κύκλοι υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και κατάρρευσης θα πρέπει να είναι πλέον μικρότεροι, περίπου στα 1-2 χρόνια. Δεν μπορεί να υπάρχει για πενταετία υπερβολικά υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης. Είναι δυνατό να δανείζεσαι για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά έτσι θα έρθει γρήγορα η κατάρρευση. Οι τράπεζες είχαν (στο παρελθόν) επαρκείς καταθέσεις για να δανείζουν. Όχι πλέον. Εφόσον θέλουν να δανείσουν, μεγάλο μέρος των χρημάτων γίνεται μέσω δανεισμού από το εξωτερικό. Στη συνέχεια αρχίζει γρήγορα να αυξάνεται το εξωτερικό χρέος. Οι αγορές ανησυχούν. Και εντείνονται οι πιέσεις στη λίρα».
Πολεμική ρητορική
«Δεν πιστεύω ότι μπορούν να κάνουν κάτι τώρα. Δεν υπάρχει κάτι να πουν και η μεγάλη αύξηση των επιτοκίων θα ήταν λάθος, γιατί δεν είναι απαραίτητη για την οικονομία. Ο πληθωρισμός θεωρώ ότι θα υποχωρήσει. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν είναι να δείξουν με τον πάροδο του χρόνου ότι το μοντέλο έχει αλλάξει».
Προοπτική της λίρας
«Θα έλεγα ότι μέχρι τον Ιούνιο η λίρα θα φτάσει περίπου στα 7 δολάρια η μία, καθώς η Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει να τηρεί υπεύθυνη στάση το πρώτο εξάμηνο του 2021. Υποθέτω ότι έως τον Δεκέμβριο θα δούμε να ασκούνται πιέσεις από τον Ερντογάν για μείωση των επιτοκίων. Και θα είμαστε στην αρχή της εκ νέου απώλειας της εμπιστοσύνης των αγορών στην αξιοπιστία της Κεντρικής Τράπεζας».
Μοντέλο αναπτυσσόμενων χωρών
«Η Αίγυπτος εξακολουθεί να πληρώνει υψηλά πραγματικά επιτόκια, επειδή της πήρε καιρό να αποδείξει στις αγορές ότι η χώρα αλλάζει. Είχε μεγάλο κόστος για την Αίγυπτο και θα έχει μεγάλο κόστος και για την Τουρκία, προκειμένου να το αποδείξει και αυτή. Η Τουρκία θα πρέπει να δώσει στους ξένους και εγχώριους επενδυτές μια θετική, πραγματική απόδοση στα ομόλογα για τουλάχιστον δύο έως τρία χρόνια, προτού οι αγορές πειστούν ότι ο μοντέλο έχει αλλάξει».
Ο Τσαρλς Ρόμπερτσον της Renaissance Capital
Πού να επενδύσεις κανείς
«Για τους επενδυτές στα ομόλογα, θεωρώ ότι αυτά αποτελούν μια αξιοπρεπή τοποθέτηση από τον περασμένο Νοέμβριο. Ωστόσο, επενδύεις εκεί τα χρήματα σου μόνο για λίγους μήνες. Είναι περίου όπως και με το Bitcoin: μέσα σε λίγους μήνες πετυχαίνεις καλή απόδοση και φεύγεις, γιατί δεν μπορείς να έχεις μακροπρόθεσμα εμπιστοσύνη. Πιστεύω ότι τα ομόλογα σε εγχώριο νόμισμα έχουν καλή αξία τώρα, όμως θα τα ρευστοποιούσα, πιθανόν στο πρώτο εξάμηνο του 2022. Το ερώτημα που θα είχα για το δεύτερο εξάμηνο του 2021 θα ήταν: πότε να πουλήσω;»»
Κατακλείδα
«Πολύ θα ήθελα να κάνω λάθος, για το καλό των Τούρκων, των καταθέσεων τους και της θέσης τους στον κόσμο. Η Τουρκία έχει μια ευκαιρία να αλλάξει. Η Τουρκία είναι μια αρκετά ανεπτυγμένη βιομηχανική οικονομία, με καλό και εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό. Θα μπορούσε να γίνει μία ισχυρή -ίσως και η καλύτερη- αναπτυξιακή ιστορία στην ευρωπαϊκή ζώνη ώρας για τα επόμενα 10 χρόνια, με τη σωστή πολιτική».
