Εργασιακό νομοσχέδιο: όλα τα μέτρα που ψήφισε χθες η Βουλή εν μέσω έντασης και διαφωνιών

Του Κώστα Παπαδή

Το νέο ωράριο εργασίας, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας με ατομική συμφωνία, η τετραήμερη εβδομάδα απασχόλησης, οι υπερωρίες, το νέο καθεστώς των απολύσεων, η καθιέρωση της ψηφιακής κάρτας εργασίας, η μετατροπή του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας σε ανεξάρτητη αρχή, τα αυστηρά πρόστιμα, οι επιπλέον άδειες, η διεύρυνση των  δραστηριοτήτων που επιτρέπεται να λειτουργούν τις Κυριακές και οι αλλαγές στην οργάνωση των απεργιών και στην λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Πρόκειται για το εργασιακό νόμο που ψηφίσθηκε χθες αργά το βράδυ από τη Βουλή, εν μέσω έντονων αντιδράσεων, τόσο στο εσωτερικό του κτιρίου – από τα κόμματα της αντιπολίτευσης –  όσο και έξω από αυτό στην πλατεία Συντάγματος, από εργαζόμενους και συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Οι βασικότερες διατάξεις του νέου νόμου, που συνιστά – πλέον – τον εργασιακό χάρτη της χώρας, περιλαμβάνουν τα εξής:

Ελαστικό ωράριο – διευθέτηση του χρόνου εργασίας με ατομική συμφωνία. Προβλέπεται – για πρώτη φορά – η δυνατότητα σύναψη ατομικής συμφωνίας εργαζόμενου εργοδότη για την απασχόλησή του με ελαστικό ωράριο για ένα χρονικό διάστημα.  Ο εργαζόμενος μπορεί να εργάζεται έως και 10 ώρες την ημέρα κατά μέγιστο όριο για το διάστημα που οι ανάγκες της επιχείρησης είναι αυξημένες. Η επιπλέον εργασία θα «επιστρέφεται» εντός έξι μηνών με τη μορφή μειωμένου ωραρίου ή ρεπό ή ημερών αδείας. Για πρώτη φορά προβλέπεται ότι θα μπορεί «η επιστροφή» της επιπλέον εργασίας να γίνεται με την εφαρμογή τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας. Ο εργαζόμενος προστατεύεται από τυχόν απόλυση εξαιτίας άρνησή του να συμμετάσχει στην διευθέτηση του ωραρίου εργασίας του. Η απόλυση θεωρείται άκυρη.

Ψηφιακή κάρτα εργασίας: Αποτελεί το «κλειδί» για την προστασία των εργαζομένων, τον έλεγχο του ωραρίου εργασίας και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων όπως το δικαίωμα της αποσύνδεσης στην τηλεργασία, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας και η εξίσωση των υπερωριών σε βιομηχανία και υπηρεσίες. Πως θα λειτουργεί: Η εφαρμογή της θα ξεκινήσει σταδιακά με αρχή τις μεγάλες επιχειρήσεις. Σε πραγματικό χρόνο θα καταγράφεται κάθε μεταβολή στον χρόνο εργασίας των εργαζομένων: ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας, διάλειμμα, υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου εργασίας, άδειες, υπερωρίες. Ο εργαζόμενος θα «χτυπά» την κάρτα του όταν ξεκινά και όταν τελειώνει την εργασία του. Η κάρτα θα συνδέεται απευθείας με online σύστημα του «Εργάνη ΙΙ» και, με τον τρόπο αυτό, θα καταγράφεται αμέσως και σε πραγματικό χρόνο η απασχόληση του εργαζομένου, η υπέρβαση του νομίμου ωραρίου, οι υπερεργασίες και οι υπερωρίες του.

Πρόστιμα – ποινές: θεσπίζονται αυστηρές ποινές για τις περιπτώσεις μη εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας. Πρόστιμο 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο για μη ενεργοποίηση της ψηφιακής κάρτας και «λουκέτο» 15 ημερών για υποτροπή της επιχείρησης όταν αυτή διαπιστώνεται μετά από τρεις ελέγχους.

Υπερωρίες. Αυξάνεται το πλαφόν των υπερωριών στις 150 ώρες ετησίως, από 96 ώρες που είναι σήμερα, στη βιομηχανία και 120 ώρες στους λοιπούς κλάδους. Η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, είναι ιδιαιτέρως σημαντική σε αυτή τη διάταξη, καθώς διασφαλίζει την αμοιβή των υπερωριών, πολλές εκ των οποίων σήμερα – παρανόμως – δεν πληρωνόταν.  Το νομοσχέδιο αυξάνει το κόστος για τις μη νόμιμες υπερωρίες, η αμοιβή των οποίων ορίζεται στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120% (από 80% που ισχύει σήμερα).

Απολύσεις. Το νομοσχέδιο προβλέπει έξτρα αποζημίωση ως εναλλακτική λύση αντί της υποχρεωτικής επαναπρόσληψης για τους μισθωτούς σε περίπτωση που η απόλυσή τους κρίνεται άκυρη από τα δικαστήρια, κυρίως για οικονομοτεχνικούς λόγους όπως είναι οι περικοπές ή το κλείσιμο της επιχείρησης. Επίσης  διευρύνει τη λίστα των περιπτώσεων της άκυρης απόλυσης, που σημαίνει επιστροφή του εργαζομένου στην εργασία του και καταβολή των μισθών για την περίοδο μέχρι την επαναπασχόληση. Άκυρες θα θεωρούνται στο εξής οι απολύσεις για άσκηση των δικαιωμάτων σε περίπτωση βίας και παρενόχλησης, του πατέρα νεογεννηθέντος τέκνου, εργαζομένων που έλαβαν ή ζήτησαν οποιαδήποτε άδεια, εργαζομένων που αρνήθηκαν να συμφωνήσουν διευθέτηση του χρόνου εργασίας, τηλεργαζομένων που άσκησαν το δικαίωμα αποσύνδεσης.

Απεργίες. Καθιερώνεται σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για την απόφαση της απεργίας. Απαγορεύεται η παρεμπόδιση εργαζομένων που επιθυμούν να εργασθούν κατά τη διάρκεια της απεργίας.  Η παράβαση αυτής της υποχρέωσης οδηγεί στη διακοπή της απεργίας με δικαστική απόφαση. Κατά διάρκεια απεργίας σε κλάδους κοινής ωφέλειας, παρέχεται ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία. Αυτή ορίζεται – τουλάχιστον – στο ένα τρίτο (33,3%) της συνήθως παρεχόμενης υπηρεσίας. Οι κλάδοι κοινής ωφελείας, που εντάσσονται στη ρύθμιση προσδιορίζονται από το νόμο 1264/1982. Δηλαδή επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, στους εξής κλάδους: υγείας, ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, διύλισης πετρελαίου, μεταφορών, τηλεπικοινωνιών, αποκομιδής απορριμμάτων, φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης εμπορευμάτων στα λιμάνια, Πολιτικής Αεροπορίας, μισθοδοσίας  στο Δημόσιο (συντάξεις). Επαναπροκήρυξη απεργίας. Επιβάλλεται «φραγή» στην επαναπροκήρυξη απεργιών που κηρύσσονται παράνομες από τα δικαστήρια. Ταυτοχρόνως προβλέπονται αστικές ευθύνες για τους συνδικαλιστές που παρανομούν κατά τη διάρκεια των απεργιών. Η ρύθμιση για την απαγόρευση της επαναπροκήρυξης – παράνομης – απεργίας επιχειρεί να σταματήσει την συνήθη συνδικαλιστική πρακτική οι δευτεροβάθμιες ή τριτοβάθμιες οργανώσεις, να επαναπροκηρύσσει την απεργία όταν αυτή κρίνεται παράνομη από τα δικαστήρια. Η συγκεκριμένη απαγόρευση συνοδεύεται με την πρόβλεψη αστικών ευθυνών για τους συνδικαλιστές που αγνοούν το νόμο και προβαίνουν σε παράνομες πρακτικές κατά τη διάρκεια της απεργίας.

Γονικές άδειες. Καθιερώνεται «άδεια φροντιστή» για συγγενείς ή συνοίκους που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας. Επεκτείνεται και στην  υιοθεσία τέκνου η άδειας λοχείας 9 εβδομάδων που δίδεται μετά τη γέννα. Επέκταση της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας 6 μηνών (με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ) και στην υιοθεσία τέκνου. Παρέχεται μειωμένο ωραρίου (άδεια φροντίδας τέκνου) και στην μητέρα που απέκτησε τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας. Θέσπιση άδειας επτά ημερών για υποβολή σε διαδικασίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Κυριακές: Προστίθενται στις εξαιρέσεις των επιχειρήσεων που επιτρέπεται να λειτουργούν Κυριακές (π.χ. εστίαση, καταστήματα σε τουριστικές περιοχές) και οι εξής κλάδοι: εταιρίες κούριερ, φαρμακοβιομηχανίες, logistics, κέντρα κοινών υπηρεσιών, επιχειρήσεις παροχής εξυπηρέτησης πελατών, data centers, εξετάσεις για την απόκτηση πτυχίων – διπλωμάτων, εξωσχολικές δράσεις, συντήρηση δημοσίων κτιρίων. Επιχειρήσεις παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και λατομείων, εξόρυξης ορυκτών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων.

Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας. Μετατρέπεται σε ανεξάρτητη αρχή κατά τα πρότυπα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων και της  Εθνικής Αρχής Διαφάνεια. Έργο της νέας ανεξάρτητης Επιθεώρησης Εργασίας  θα είναι ο έλεγχος της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, η έρευνα της ασφαλιστικής κάλυψης και παράνομης απασχόλησης των εργαζομένων και η συμφιλίωση και επίλυση των εργατικών διαφορών. Θα διεξάγει 24ωρους ελέγχους χωρίς προειδοποίηση προς τον εργοδότη, ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία, μητρώα, έγγραφα, αρχεία. Δεν θα υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα, κρατικούς φορείς ή άλλες διοικητικές αρχές, ενώ η επιλογή του Διοικητή της  θα γίνεται με ανοικτό διαγωνισμό όπου θα προεδρεύει ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ.