Απασχόληση: «Πολυτέλεια» το 8ωρο για 7 στους 10 εργαζόμενους

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την απασχόληση το γ’ τρίμηνο του 2024 καταγράφουν το εξής παράδοξο: Από τη μία μειώθηκε σημαντικά η ανεργία στο 9% – από 9,8% το β΄ τρίμηνο, από την άλλη δεν συνοδεύθηκε από αύξηση της απασχόλησης. Για την ακρίβεια ο αριθμός των απασχολούμενων συρρικνώθηκε οριακά, κατά 0,1%, σε επίπεδο τριμήνου, και ανήλθε σχεδόν στα 4,24 εκατομμύρια άτομα.

Ένα μέρος της μείωσης της ανεργίας, όπως την υπολογίζει η ΕΛΣΤΑΤ, οφείλεται στο γεγονός ότι αυξάνεται το ποσοστό του πληθυσμού που δεν προσμετράται στο εργατικό δυναμικό. Τα άτομα που δεν εργάζονται, αλλά ούτε αναζητούν απασχόληση ανήλθαν σε περισσότερα από 4,26 εκατομμύρια. Ειδικότερα, τα άτομα εκτός εργατικού δυναμικού κάτω των 75 ετών είναι περισσότερα από 3 εκατομμύρια. Το  ποσοστό τους αυξήθηκε κατά 1,2% σε σύγκριση με το β’ τρίμηνο του 2024 και έμεινε αμετάβλητο σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023.

Μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στο ρυθμό μείωσης της ανεργίας και στην αύξηση της απασχόλησης παρατηρείται και σε ετήσιο επίπεδο: Ενώ η ανεργία μειώθηκε με τον εντυπωσιακό ρυθμό του -16,8% σε σχέση με το γ’ τρίμηνο του 2023, η απασχόληση αυξήθηκε μόλις κατά 1,6%

«Αόρατοι» από την ΕΛΣΤΑΤ 366.000 άνεργοι

Ο γρίφος γίνεται ακόμα πιο δυσεπίλυτος, αν συγκρίνουμε τα ποσοστά της ανεργίας της ΕΛΣΤΑΤ, με τα αντίστοιχα που ανακοινώνει η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης – ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ).

Ενδεικτικά, τον Οκτώβριο, οι άνεργοι σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ήταν 466.858 άτομα. Πρόκειται για αριθμό μειωμένο σε σύγκριση με πέρυσι, αλλά αυξημένο κατά 22.000 άτομα σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2024, και ανήλθε στο 9,8% (έναντι 9,4% της ανεργίας του Σεπτεμβρίου).

Τον ίδιο μήνα οι άνεργοι σύμφωνα με τη ΔΥΠΑ είναι 833.058, και ανέρχονται στο 17,8% του εργατικού δυναμικού. Με άλλα λόγια, πάνω από 366.000 άνεργοι είναι «αόρατοι» από την ΕΛΣΤΑΤ. Η αιτία της τεράστιας «ψαλίδας» μεταξύ των δύο οργανισμών είναι ότι οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι της ανεργίας εκ μέρους της ΕΛΣΤΑΤ δεν περιλαμβάνουν τους μακροχρόνια ανέργους, που έχουν να εργαστούν πάνω από 12 μήνες. Επίσης καταγράφουν ως απασχολούμενους ακόμα και όσους εργάζονται τουλάχιστον μία ώρα την εβδομάδα – τέσσερις ώρες τον μήνα!

Το 70% δουλεύει πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα

Ένα εύρημα που προβληματίζει από τις έρευνες εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ είναι η αυξανόμενη εντατικοποίηση της εργασίας με «ξεχείλωμα» του ωραρίου. Συγκεκριμένα, πάνω από τους μισούς (50,2%), εργάστηκαν από 40 ως και 47 ώρες, ενώ ένα 20,6% εργάστηκε από 48 ώρες και πάνω. Ουσιαστικά, από το 70,6% των εργαζομένων στην Ελλάδα απάντησε ότι εργάστηκε πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα.

Η υπερεργασία αποτελεί κανόνα και όχι εξαίρεση, αφού πάνω από 80% απάντησε ότι αυτές είναι οι συνηθισμένες ώρες εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Δηλαδή οι Έλληνες, όχι μόνο έχουν τη μεγαλύτερη μέση εργάσιμη εβδομάδα στην Ευρώπη, αλλά για όσους έχουν πλήρη απασχόληση το οχτάωρο-πενθήμερο τείνει να μετατραπεί σε όνειρο απατηλό.

Γρίφος με τη μερική απασχόληση

Μια άλλη περίεργη απόκλιση στους δείκτες της ΕΛΣΤΑΤ αφορά τη μερική απασχόληση, η οποία ανήλθε περίπου σε 270.000 εργαζόμενους το γ’ τρίμηνο του 2024 (6,3 % του συνόλου της απασχόλησης), από 277.000 την αντίστοιχη περίοδο του 2023.

Αντιθέτως, τα στοιχεία του Ε-ΕΦΚΑ, καταγράφουν διπλάσιο αριθμό μερικώς απασχολούμενων, μόνο στον ιδιωτικό τομέα: Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιοποιημένα στοιχεία για το Δεκέμβριο του 2023, πάνω από 644.000, ήτοι το 25% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, εργάζονταν με μερική απασχόληση. Αντίστοιχα το 2024, σχεδόν το 46% των νέων προσλήψεων  στον ιδιωτικό τομέα αφορά σχέσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης.

Αυτό το εύρημα δημιουργεί επίσης σύγχυση, και πιθανόν υποκρύπτει υποδηλωμένη εργασία.

Αλλού τετραήμερη εργασία, εδώ εξαήμερα

Ενώ στην Ελλάδα οι πλήρως απασχολούμενοι «χτυπάνε» δεκάωρα και εξαήμερα, όλο και περισσότερες χώρες στην Ευρώπη, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, πειραματίζονται με την τετραήμερη απασχόληση

Στη Γερμανία μόλις ολοκληρώθηκε η μεγαλύτερη πιλοτική δοκιμή για την τετραήμερη εργασία παγκοσμίως,  στην οποία συμμετείχαν πάνω από 45 επιχειρήσεις, σε διαφορετικούς τομείς – με πρωτοβουλία της οργάνωσης 4 day week global.

Οι συμμετέχοντες βίωσαν σημαντικά οφέλη, όπως μειωμένο άγχος, βελτιωμένη γενική υγεία και κατά μέσο όρο 38 επιπλέον λεπτά ύπνου την εβδομάδα. Πολλοί ανέφεραν επίσης αυξημένη σωματική δραστηριότητα. Οι ανησυχίες για πιθανή μείωση της παραγωγικότητας διαψεύσθηκαν, αφού η παραγωγικότητα παρέμεινε σταθερή ή και βελτιώθηκε, αποδεικνύοντας ότι η μικρότερη εργάσιμη εβδομάδα μπορεί να ενισχύσει την αποδοτικότητα των εργαζομένων.

Παρά τα θετικά αποτελέσματα, η δοκιμή αποκάλυψε επίσης ορισμένες προκλήσεις, ιδίως για τις μεγάλες μεταποιητικές επιχειρήσεις, με δύο εταιρείες να διακόπτουν το μοντέλο λόγω οικονομικών πιέσεων. Παρ’ όλα αυτά, περίπου το 70% των συμμετεχόντων οργανισμών σχεδιάζουν να συνεχίσουν την τετραήμερη εβδομάδα απασχόλησης, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη ελκυστικότητά της ως βιώσιμο μοντέλο για το μέλλον της εργασίας.

Μετά την επιτυχία της Γερμανίας, χώρες όπως η Σουηδία, η Γαλλία και το Βέλγιο, σχεδιάζουν ή συνεχίζουν τις δικές τους δοκιμές για την τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα, δηλώνει η 4day week global. Ευρείας κλίμακας πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εργασίας ξεκινάει στην Ιταλία, σε δημόσιους  οργανισμούς.  Στη Βρετανία βρίσκεται σε εξέλιξη το πρώτο επίσημο πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εργασίας, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης των Εργατικών. Τετραήμερη εβδομάδα απασχόλησης αναμένεται να εφαρμόσει από τον Απρίλιο του 2025 και η Ιαπωνία, σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τις εργαζόμενες μητέρες και να ενθαρρύνει την αύξηση των γεννήσεων.

---