Politica 89.8
Ναι στην ειρηνική διαμαρτυρία… Όχι στους «μπαχαλάκηδες»
Στον απόηχο των συγκεντρώσεων για το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών θα ήθελα να καταθέσω την άποψή μου για τη δύναμη που έχουν οι συγκεντρώσεις αυτές, όταν γίνονται με τον ειρηνικό τρόπο που έγιναν. Αυτή είναι μια γενική διαπίστωση που προέκυψε από τις συγκεντρώσεις, παρά το γεγονός ότι οι «μπαχαλάκηδες» επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν τις διαμαρτυρίες με τις γνωστές, κατακριτέες πράξεις τους.
Η ουσία είναι ότι η διαμαρτυρία είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέσα που διαθέτουν οι πολίτες για να διεκδικήσουν αλλαγές. Όταν οι κυβερνήσεις ή οι θεσμοί δεν αντιμετωπίζουν τις αδικίες και δεν προχωρούν σε θεραπευτικές τομές όπου αυτές χρειάζονται, οι διαδηλώσεις αποτελούν έναν τρόπο για τους πολίτες να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να απαιτήσουν λογοδοσία. Το δικαίωμα στη διαμαρτυρία δεν είναι απλώς ένα προνόμιο—είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που κατοχυρώνεται από το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Διεθνούς Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα, στο οποίο αναγράφεται επί λέξη: “Αναγνωρίζεται το δικαίωμα ειρηνικής συνάθροισης. Η άσκηση του δικαιώματος αυτού δεν υπόκειται σε περιορισμούς άλλους εκτός από εκείνους που επιβάλλονται σύμφωνα με το νόμο και είναι απαραίτητοι σε μία δημοκρατική κοινωνία για το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας, της δημόσιας ασφάλειας, της δημόσιας τάξης ή για την προστασία της δημόσιας υγείας, των χρηστών ηθών ή των δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων”.
Η διαμαρτυρία δίνει φωνή στο λαό. Επιτρέπει στα άτομα και τις ομάδες να εκφράσουν τις ανησυχίες τους δημόσια και συλλογικά, διασφαλίζοντας ότι οι φωνές τους ακούγονται από εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία. Επιπλέον, μπορεί να απαιτήσει τη λογοδοσία, ασκώντας πίεση στις αρχές να ενεργήσουν προς το δημόσιο συμφέρον. Άλλωστε, πολλές από τις σημαντικότερες αλλαγές στην ιστορία—όπως τα πολιτικά δικαιώματα, η γυναικεία ψήφος, οι αγώνες κατά του απαρτχάιντ—επιτεύχθηκαν και μέσω μαζικών διαδηλώσεων.
Τέλος, η διαμαρτυρία μπορεί να προστατεύσει τη δημοκρατία, που ευδοκιμεί, όταν οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στη διακυβέρνηση. Οι ειρηνικές διαμαρτυρίες κρατούν τους πολιτικούς ηγέτες υπό έλεγχο και τους υπενθυμίζουν ότι η εξουσία ανήκει τελικά στον λαό.
Κάτι που γεννά αυτόματα την ανάγκη η διαμαρτυρία να διέπεται από υπευθυνότητα και διασφάλιση ότι τόσο ο σκοπός της όσο και τα αποτελέσματα της θα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Τι μπορεί επομένως να κάνει μια διαμαρτυρία υπεύθυνη και αποτελεσματική;
Πρωτίστως η διασφάλιση της ειρήνης.
Η βία μπορεί να υπονομεύσει τη νομιμότητα μιας διαμαρτυρίας, να την απομακρύνει από τον αρχικό της στόχο, να την αμαυρώσει και να δώσει στις αρχές αφορμή και δικαίωμα να την καταστείλουν. Σε αντίθεση με τις ειρηνικές διαμαρτυρίες οι οποίες έχουν συνήθως μεγαλύτερη επιρροή και το αποτύπωμα τους είναι ξεκάθαρο και πιο βαθύ.
Έπειτα η οργάνωση. Οι καλά σχεδιασμένες διαδηλώσεις με σαφή μηνύματα και στόχους προσελκύουν περισσότερη υποστήριξη από τον λαό και “υποχρεώνουν” θεσμούς και μέσα ενημέρωσης να τις “ακούσουν” και να τις αξιολογήσουν.
Το δικαίωμα στη διαμαρτυρία είναι αναπόσπαστο μέρος κάθε ελεύθερης κοινωνίας. Ενδυναμώνει τους πολίτες να αμφισβητούν τις αδικίες, να απαιτούν μεταρρυθμίσεις και να προστατεύουν τη δημοκρατία. Αν και ορισμένες καθεστωτικές κυβερνήσεις προσπαθούν να φιμώσουν τη διαφωνία, η ιστορία έχει δείξει ότι οι αποφασισμένες και ειρηνικές διαμαρτυρίες μπορούν να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές. Οι πολίτες πρέπει να ασκούν αυτό το δικαίωμα υπεύθυνα και κυρίως ειρηνικά διασφαλίζοντας ότι οι φωνές τους συμβάλλουν σε έναν πιο δίκαιο και ισότιμο κόσμο.
